Uitstoot luchtverontreinigende stoffen

Momenteel bestaan er geen Europese of Vlaamse drempels voor de totale uitstoot van luchtverontreinigende stoffen door transport. Voor een aantal stoffen, waaronder NO_x, PM_2,5 en SO₂, werden wel regels opgesteld voor de volledige Vlaamse uitstoot. Er bestaan ook Europese drempels voor de uitstoot van elk voertuig afzonderlijk: de Euronormen. Er werden ook doelstellingen bepaald rond de samenstelling wagenpark, de modale verdeling van transport en het aantal voertuigkilometers over de weg.

Het aandeel van transport in de totale Vlaamse uitstoot varieerde sterk tussen luchtverontreinigende stoffen:

• NO_x (NO₂): 56 %.
• Elementair koolstof: 47 %.
• Andere luchtverontreinigende stoffen: maximaal 20 %.
• Transport is een belangrijke bron van emissies van zware metalen.

Wegverkeer had meestal het grootste aandeel in de uitstoot door transport:

• Het aandeel van het wegverkeer was het grootst voor NO_x (NO₂) (50 %),  PM_2,5 (61 %) en CO (71 %).
• Het belang van de binnenlandse luchtvaart en de dieseltreinen was beperkt.
• SO₂ was een uitzondering, aangezien de scheepvaart en luchtvaart de belangrijkste bronnen waren.

Bij het wegverkeer waren personenwagens de belangrijkste bron voor de meeste stoffen:

• NO_x (NO₂) was vooral (meer dan 91 %) afkomstig van dieselvoertuigen.
• Voor CO was de uitstoot door benzinewagens veel hoger dan die door dieselwagens.
• Dieselwagens waren ook overheersend in de uitstoot van PM_2,5.

Een belangrijk deel van de uitstoot door transport waren niet-uitlaatemissies:

• 80 % van de PM_2,5-uitstoot door wegverkeer werd veroorzaakt door slijtage van wegdek, banden en remmen.
• 20 % van de PM_2,5-uitstoot door wegverkeer ontstond door verbranding van brandstoffen: de uitlaatemissies.
• Ook het spoorverkeer veroorzaakte niet-uitlaatemissies door slijtage van rails en bovenleidingen.

De uitstoot van de meeste luchtverontreinigende stoffen daalde in de periode 2005-2020. De covid-pandemie liet zich vooral voelen in de transportsectoren luchtvaart en wegverkeer. In 2021 stijgt de uitstoot ten opzichte van 2020, maar blijft wel onder het niveau van 2019 voor de meeste stoffen:

• SO₂ nam sterk af tussen 2005 en 2022 (daling van 90 %) door opeenvolgende EU-richtlijnen die sinds 2002 het zwavelgehalte van brandstoffen beperken. De SO₂ uitstoot steeg wel in 2022 ten opzichte van 2021, en zit bijna terug op niveau van 2019. De stijging van de SO₂-emissies is vooral te wijten aan de uitstoot van de luchtvaart.
• De uitstoot van elementair koolstof daalde in de periode 2005-2022 met 80 % door de toepassing van roetfilters.
• De uitstoot van PM_2,5 daalde onder andere door de afname van de uitlaatemissies bij het wegverkeer.
• De uitstoot van NO_x door het wegverkeer bedroeg in 2022 nog 30 % van de uitstoot in 2005. Dit komt grotendeels door het gebruik van driewegkatalysatoren in benzinewagens en de toepassing van uitlaatgasrecirculatie en selectieve katalytische reductie bij vrachtwagens. Bij personenwagens op diesel is de uitstoot van NO_x nog steeds erg hoog.

Het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 bevat maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen, waaronder het relevant mobiliteitsbeleid. Voor de sector verkeer gaat de meeste aandacht naar het wegverkeer, dat verantwoordelijk is voor het grootste deel van de uitstoot. Het plan focust op een modale verschuiving, minder kilometers over de weg en een vergroening van de vloot (zie indicatoren samenstelling wagenpark en activiteiten wegverkeer). Een bespreking van de voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.

• Hoe wordt emissiefraude door wegvoertuigen aangepakt?
• Op zoek naar een langere tijdreeks of naar de uitstoot voor een specifieke sector of activiteit? Stel zelf een grafiek samen.
• Hoe wordt de uitstoot berekend?