Hittestress

De jaargemiddelde luchttemperatuur is sinds het midden van de 19de eeuw sterk toegenomen. Zo nam de gemiddelde temperatuur op aarde al met 1,1 °C toe t.o.v. de pre-industriële periode, en in ons land zelfs met 2,7°C. Niet alleen de gemiddelde temperaturen lopen op, we krijgen ook meer tropische dagen (warmer dan 30 °C) en hittegolven komen frequenter voor, duren langer en bereiken hogere temperaturen. In de jaren '70 was er in Vlaanderen om de vijf jaar een hittegolf, nu gebeurt dit jaarlijks.

Verder gaan hete en droge periodes vaak samen met een slechte luchtkwaliteit door ozon. Ook wordt het risico op een slechtere waterkwaliteit (bv. door blauwalgen) groter.

Hittestress door stijgende temperaturen zien we vooral in de bebouwde omgeving, minder in de landelijke omgeving. Vooral ’s nachts loopt het temperatuurverschil tussen een stad en haar landelijke omgeving op tot enkele graden, soms zelfs met uitschieters tot 7 à 8 °C en meer. Hittegolven treden daardoor frequenter én intenser op in steden. Hoe groter de stad, hoe groter het effect. Ook afstand tot de zee en bodemsamenstelling spelen een rol. Groen in de stad heeft een belangrijk milderend effect.

Stijging van de luchttemperatuur

De temperatuur van de omgevingslucht zal in Vlaanderen alleen maar verder toenemen, en zeker tijdens de zomermaanden. De seizoensgemiddelde temperatuur kan in de zomers rond 2030 al 2,9 °C hoger en tegen 2050 4,4 °C hoger uitkomen dan in de referentieperiode rond 2000. Dit laatste komt overeen met een toename van 16,9 °C naar 21,3 °C. Naar het einde van deze eeuw toe kan die stijging van de zomertemperatuur zelfs nog heel wat groter uitvallen (+8,1 °C ten opzichte van de referentie).

Meer hittegolven en meer extreem warme

Het zijn vooral de uitschieters van extreem hoge temperaturen die voor gezondheidsimpact zorgen. En net het aantal hittegolfdagen lijkt erg snel te kunnen toenemen met een verdubbeling tussen de periode 2000-2018 en de periode rond 2030 (van 4 dagen in een gemiddelde zomer naar 11 dagen) en mogelijk al een vervijfvoudiging tegen 2050 (19 hittegolfdagen). Zelfs een toename met meer dan factor 10 rond 2100 (tot 51 hittegolfdagen in een gemiddelde zomer) valt nog niet uit te sluiten.

Hitte heeft een grote impact op onze gezondheid. Doordat het aantal tropische dagen en warme nachten toeneemt, krijgen mensen vaker last van hittestress en zijn er meer zieken en vroegtijdige overlijdens. Zeker in steden met dichte bebouwing die relatief veel warmte vasthouden. Die gezondheidsimpact wordt niet enkel bepaald door de hoogte van de luchttemperatuur, maar ook door de aan- of afwezigheid van schaduw, de luchtvochtigheid en de windsnelheid.

Jonge kinderen en ouderen behoren tot de meest hittegevoelige bevolkingsgroepen. In het huidige klimaat blijkt dat bijna 9% van de kwetsbare bevolking op extreem warme dagen wordt blootgesteld aan gevoelstemperaturen die mogelijk ernstige gezondheidsschade toebrengen. Onder invloed van klimaatverandering kan dit tegen 2030 zelfs oplopen naar 31,3 %. Die cijfers lopen alleen maar op: ze stijgen naar 81,7% in 2050. In het ergste geval, tegen 2100, zou de volledige kwetsbare bevolking (99,9%) met extreme hitte te maken krijgen. Niet alleen de mensen zelf maar ook de locaties waar ze zich bevinden (kinderopvang, scholen, ziekenhuizen en verzorgingstehuizen) lopen een groot risico op gevoelstemperaturen met belangrijke gezondheidsimpact.

Bekijk de impact op kaart via de IMPACT-tool. Start de IMPACT-tool.

Kies met de PLAN-tool de maatregelen die het grootste effect hebben voor je volledige gemeente of tot op wijkniveau. Start de PLAN-tool

Voeg tijdens de ontwerpfase van projecten klimaatadaptieve maatregelen toe en bereken hoe het project de buurt klimaatbestendig maakt. Start de PROJECT-tool

Sinds 2005 heeft België een nationaal ozon- en hitteplan. In dit plan wordt beschreven op welke manier de Belgische bevolking gewaarschuwd wordt wanneer er gezondheidsproblemen worden verwacht door periodes van zeer warm weer.

Om kwetsbare personen te beschermen, heeft de Vlaamse Overheid een warmteactieplan opgesteld dat van kracht wordt bij warm weer. Dat helpt professionals om preventieve acties te nemen, die negatieve gezondheidseffecten als gevolg van warmte helpen voorkomen. Lees meer over de maatregelen van het warmteactieplan.

Cijfers over de hittekwetsbaarheid in Vlaanderen zijn terug te vinden op de website van het departement Zorg.

Tot slot volgen de VMM en het Departement Zorg de waterkwaliteit van badplaatsen, zwem- en recreatiewaters nauw op en wordt in geval van gezondheidsrisico’s een zwemadvies aan lokale besturen gegeven.

Meer over blauwalgen.