Zijn we klaar voor een droge zomer?

In maart, april en mei regende het nauwelijks. Daardoor dalen de grondwaterstanden en waterpeilen in onbevaarbare waterlopen. Wat wil dat zeggen? Wat als het nog weken droog blijft? En hoe zit het met ons kraanwater? We beantwoorden vier veelgestelde vragen.

Hoe is de situatie nu?

Net zoals in 2020 en in 2022 hadden we weer een kurkdroog voorjaar. De druk op onze waterreserves neemt zienderogen toe. De droogte is al duidelijk merkbaar.

De waterpeilen en debieten in de waterlopen zakken snel. Waterbeheerders houden het resterende oppervlaktewater zoveel mogelijk vast. Ook landbouwers en natuurbeheerders helpen door stuwtjes op te trekken, drainage te beperken of de peilsturing van drainages goed te beheren.

In ecologisch zeer kwetsbare beekjes en grachten geldt het hele jaar door of tijdens het groeiseizoen een verbod op wateronttrekking. Ondertussen zijn op meer onbevaarbare waterlopen bijkomende tijdelijke onttrekkingsverboden ingesteld omdat de waterpeilen en -debieten er te laag zijn. Ook op bevaarbare waterlopen worden maatregelen genomen, zoals het instellen van hogere peilen en water van de Schelde en Leie naar de IJzer en de poldergebieden sturen om daar de peilen in stand te houden en verzilting tegen te gaan.

De bovenste bodemlagen zijn compleet uitgedroogd en ook de grondwaterstanden dalen snel. Net in een periode waarin jonge planten en gewassen extra water nodig hebben. Voorlopig is er geen probleem met de drinkwaterbevoorrading.

Je kan op de hoogte blijven van de actuele toestand via opdehoogtevandroogte.be.

Zijn we goed voorbereid als de droogte aanhoudt?

We houden de droogtesituatie dagelijks goed in de gaten. We volgen de waterpeilen, debieten van waterlopen en grondwaterstanden nauwgezet op. Ook de kraanwaterbevoorrading en de waterkwaliteitsproblemen zoals verzilting, blauwalgen en botulisme worden opgevolgd. De VMM zette samen met een aantal partners een uitgebreid verziltingsnetwerk op waarbij sensoren continu de verziltingstoestand in de kustpolders meten. De resultaten worden samengebracht in het verziltingsdashboard.

De Adviesgroep Droogte, waar ook de VMM deel van uitmaakt, analyseert deze gegevens en adviseert over mogelijke maatregelen. Als de droogtetoestand erger wordt, komt het provinciaal droogteoverleg samen om passende maatregelen te bespreken. Bij ernstige droogte in heel Vlaanderen komt de Droogtecommissie samen om noodzakelijke maatregelen af te stemmen.

We werken met een duidelijk draaiboek voor droogte en waterschaarste, waarin staat wie welke maatregelen neemt en hoe we die communiceren. De situatie wordt ingedeeld in vier fasen: groen (geen probleem), geel (lokaal probleem), oranje (overkoepelende aanpak nodig) en rood (crisisbeheer).

Maatregelen worden afgestemd op de ernst van de situatie. Het reactief afwegingskader voor prioritair watergebruik helpt om doordachte en onderbouwde keuzes te maken: welke ingrepen leveren het meeste op met de minste schade?

Enkele voorbeelden van mogelijke maatregelen tijdens een droge periode: op onbevaarbare waterlopen stellen we oppompbeperkingen voor landbouwers en andere gebruikers bij te lage peilen, verzilting of blauwalgen. Op bevaarbare waterwegen zijn er beperkingen voor de scheepvaart zoals het gegroepeerd versassen van schepen aan sluizen of diepgangbeperkingen. In uiterste nood kan het zover komen dat industrie langs belangrijke economische waterassen zoals het Albertkanaal en drinkwatermaatschappijen minder of geen water meer mag innemen.

Komen er ook droogtemaatregelen voor burgers?

Zolang de drinkwatervoorziening verzekerd is, blijft het bij de oproep om zuinig te zijn met water. Denk aan het niet sproeien van gazons (die vanzelf weer groen worden bij regen), zuinig douchen en verstandig omgaan met regenwater en grondwater.

Echte beperkingen voor de burger komen er pas als de kraanwaterindicator op pre-alarm staat. Dat gebeurt wanneer de toevoer van ruwwater voor de productie van kraanwater onder druk komt, al dan niet in combinatie met een hoog waterverbruik, bijvoorbeeld tijdens een hittegolf. Dan kunnen er beperkingen komen voor niet-essentiële toepassingen. Dat betekent dat we de gazons niet meer mogen sproeien met kraanwater, zwembadjes niet meer mogen vullen, onze auto niet meer mogen wassen …

Sensibilisering gebruikers: doe mee met #droogdringend

Of je nu burger, landbouwer, bedrijf of lokale overheid bent, elke druppel telt. Bij droogte is het belangrijk om extra spaarzaam om te gaan met water, zowel binnen als buiten.

De VMM lanceert daarom de sensibiliseringscampagne #droogdringend. Via bewuster watergebruik – het hele jaar rond – kunnen we de droogteproblematiek in Vlaanderen ombuigen naar duurzame kansen met strategische voordelen. Want alleen door samen actie te ondernemen, kunnen we zorgen voor een evenwicht in ons watersysteem.