Ozonconcentratie

Door zijn sterk oxiderend vermogen is ozon schadelijk voor mensen, planten en materialen:

• Het kan gezondheidsklachten veroorzaken zoals prikkende ogen, hoesten, irritatie van de slijmvliezen en een (tijdelijke) longfunctievermindering. Personen met aandoeningen van de luchtwegen, kinderen en ouderen zullen sneller een effect waarnemen.
• Blootstelling aan ozon kan ook leiden tot vroegtijdige sterfgevallen.
• De schade aan planten kan zich uiten als zichtbare symptomen zoals spikkels op het blad, maar ook onzichtbare effecten kunnen optreden zoals een verminderde groei en lagere opbrengst voor gewassen en biomassa.
• Langdurige blootstelling aan ozon zorgt ook voor verwering van materialen zoals rubber, plastic, textiel en verf.

Er is een Europese informatie- en alarmdrempel bepaald voor het uurgemiddelde:

Er zijn geen doelstellingen voor de jaargemiddelde ozonconcentratie in de omgevingslucht. De Europese richtlijn formuleert wel doelstellingen voor andere parameters ter bescherming van de volksgezondheid en vegetatie.

De informatiedrempel werd op 4 dagen op ten minste 1 meetplaats overschreden.

• Op 12 en 13 juni werd de informatiedrempel overschreden in de regio rond Gent.
• Op 16 juni was er een overschrijding op de meetplaats in Idegem en op 17 juni maten we overschrijdingen op 2 meetplaatsen in de regio van Antwerpen.
• De alarmdrempel werd niet overschreden in Vlaanderen.
• De hoogste concentratie (193 µg/m³) werd gemeten in Berendrecht.

Achtergrondconcentraties (jaargemiddelden) stijgen, piekconcentraties (P99,9-waarden) dalen heel licht:

• Het jaargemiddelde geeft een goed beeld van de ozonachtergrondconcentraties. Dit is het resultaat van het evenwicht tussen ozonafbraak en -vorming gedurende het hele jaar
• Het 99,9e-percentiel (P99,9) geeft een goede inschatting van de ozonpiekconcentraties.  0,1 % van alle uren in een jaar ofwel 9  uurgemiddelde concentraties  liggen hoger dan deze waarde.
• Sterke variabiliteit tussen jaren hangt samen met de weersomstandigheden tijdens de zomermaanden.
• Stijgende achtergrondconcentraties zijn te wijten aan toename van de uitstoot van ozonvormende stoffen in de noordelijke hemisfeer (o.a. in China en India), ondanks de dalende uitstoot van ozonvormende stoffen in West-Europa.
• Een lichte afname van ozonpieken zien we dankzij maatregelen genomen in de Europese Unie sinds de jaren 1990 waardoor de uitstoot van ozonprecursoren afnam.
• Klimaatopwarming en hogere frequentie van hittegolven kunnen deze daling in piekconcentraties deels teniet doen, de eerste signalen hiervan zagen we in 2018-2020.
• De ozonconcentratie is het resultaat van een evenwicht tussen ozonvorming en -afbraak. Daarom zorgen maatregelen genomen in het verkeer in eerste instantie voor hogere achtergrondconcentraties omdat de bijhorende daling in NO-uitstoot leidt tot minder ozonafbraak.

Om de ozonpieken te verminderen, moet de uitstoot van de ozonvormende stoffen NO_x (NO₂), CO, CH₄ en NMVOS dalen.

• Voor NMVOS is er vooral reductiepotentieel bij de industrie en bij specifieke huishoudelijke producten (zie indicator uitstoot NMVOS)
• Voor NO_x is er vooral reductiepotentieel bij het wegverkeer (zie indicator uitstoot stikstofoxiden)
• Voor CO werden geen maatregelen geformuleerd
• Voor de maatregelen om de CH₄-uitstoot terug te dringen, verwijzen we naar het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2030. De belangrijkste maatregelen situeren zich bij de sector landbouw:
• optimaliseren van voederrantsoenen en van de voederefficiëntie
• proefproject vergisting van de mest op varkens- en melkveebedrijven

• Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (excel)?
• Waarom zijn de ozonconcentraties hoger op het platteland dan in de steden?
• Hoe evolueert de jaargemiddelde temperatuur in België? 
• Meer info over RIO en RIO-IFDM