Uitstoot ammoniak naar lucht

Ammoniak (NH₃) draagt bij tot:

• De vorming van secundair fijn stof, wat schadelijk is voor de gezondheid.
• Verzuring en vermesting: stikstofdepositie vermindert de plantendiversiteit en maakt planten gevoeliger voor stress door bv. droogte en insecten.
• Daling van de kwaliteit van het grondwater door uitspoeling van nitraat en metalen.

Met het Stikstofdecreet neemt de Vlaamse overheid maatregelen om de uitstoot van stikstof tegen 2030 sterk te verminderen t.o.v. 2015.

De veeteelt is voor 91 % verantwoordelijk voor de ammoniakuitstoot bij de landbouw. Het overige deel ligt aan het gebruik van kunstmest en de verwerking van dierlijke mest. Ammoniakuitstoot door de veeteelt kan plaatsvinden:

Hierbij kunnen we vaststellen dat:

• Stalemissies dragen het meest bij tot de ammoniakuitstoot door de veeteelt.
• Ammoniakuitstoot door het gebruik van kunstmest is sterk afhankelijk van het type kunstmest dat wordt gebruikt: het vervluchtigingspercentage is het grootst bij vloeibare meststoffen. Mestkorrels geven het minst snel aanleiding tot emissies.
• Ammoniakuitstoot door mestverwerking is sterk afhankelijk van de gehanteerde techniek. Biologische mestverwerking, de meest toegepaste techniek, heeft een lage emissiecoëfficiënt. Compostering heeft een hoge emissiecoëfficiënt en is hierdoor de grootste emissiebron.

Varkens en runderen nemen het grootste deel van de uitstoot voor hun rekening.

De ammoniakuitstoot van de landbouwsector neemt af met 19 % in de periode 2005-2023:

• De uitstoot daalde licht tot en met 2008, bleef nadien een aantal jaren stabiel en daalt sinds 2014 opnieuw licht. Sinds 2022 is de daling wat sterker.
• Het grootste deel van de daling van de uitstoot werd gerealiseerd in de veeteelt door de vermindering van het aantal runderen en vooral varkens, de verhoogde voederefficiëntie, de invoering van emissiearme stallen en de emissiearme aanwending van dierlijke mest.
• Het effect van de emissiereducerende maatregelen werd echter deels gecompenseerd, vooral door een aanzienlijke toename van het pluimvee en het feit dat runderen (vooral melkvee) een alsmaar groter deel van de tijd in de stal i.p.v. op de weide doorbrengen.
• De ammoniakuitstoot door het gebruik van kunstmest is onderhevig aan schommelingen door het variërende kunstmestgebruik.
• De ammoniakuitstoot door mestverwerking stijgt t.e.m. 2018 als gevolg van een steeds toenemende hoeveelheid verwerkte mest, maar is anderzijds ook sterk afhankelijk van de gehanteerde verwerkingstechniek.
• De daling van de NH₃-uitstoot in 2022 en 2023 is voornamelijk toe te schrijven aan een forse daling van het aantal varkens.
• Het relatieve aandeel van de landbouwsector in de Vlaamse ammoniakuitstoot blijft ongeveer gelijk (± 95%).

Volgende maatregelen uit het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 dragen bij tot een vermindering van de uitstoot van ammoniak door de landbouw:

• Elektronisch monitoringssysteem op bestaande en nieuwe luchtwassers.
• Hoger verwijderingsrendement bij nieuwe luchtwassers.
• Toepassen van de meest efficiënte technieken voor emissiearme aanwending van mengmest op akkerland.
• Betere voorschriften voor het gebruik van ureum als kunstmest.

Een volledig overzicht van voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.

De maatregelen van het luchtplan volstaan niet om de reductiedoelstelling voor ammoniak (- 40 % tegen 2030) te realiseren. Het stikstofbeleid (Stikstofdecreet) omvat een uitgebreide lijst van extra maatregelen om de uitstoot van stikstof terug te dringen, waaronder de verdere inzet op emissiearme stallen en afbouw van de veestapel.

• Hoe hoog zijn de ammoniakemissies door de veeteelt per gemeente (excel)?
• Op zoek naar een langere tijdreeks of naar de uitstoot voor een specifieke sector of activiteit? Stel zelf een grafiek samen.
• Hoe wordt de uitstoot berekend?