Kwaliteit en controle van drinkwater

De Vlaamse wetgeving heeft het niet over ‘drinkwater’ maar over ‘water bestemd voor menselijke consumptie’. Dat moet aan wettelijke kwaliteitseisen voldoen, zodat je het veilig kan gebruiken.

Het gaat over water dat je gebruikt om:

• te drinken van de kraan
• thee, koffie en soep te maken
• te koken en groenten te wassen
• af te wassen
• je handen te wassen
• te douchen, een bad te nemen en tanden te poetsen.

Kleine kinderen, ouderen en mensen met een verminderde weerstand zijn gevoeliger voor infecties bij contact met de huid of inademen van aerosolen van water met slechte microbiologische kwaliteit.

Ook voor persoonlijke hygiëne is dus echt wel water nodig dat voldoet aan de kwaliteitseisen voor drinkwater.

Drinkwater moet voldoen aan de vastgelegde kwaliteitseisen voor de microbiologische en chemische parameters. Een overschrijding voor deze waarden kan een impact hebben op de gezondheid van de gebruikers.

Er zijn ook een aantal indicatorparameters en aanvullende parameters. Bij een overschrijding van deze parameters moet het waterbedrijf bijkomend onderzoek opstarten.

Download de kwaliteitseisen voor drinkwater

De waterleveranciers onderzoeken het drinkwater ook op andere stoffen:

• Pesticiden en metabolieten: de waterleverancier bepaalt zelf op basis van een risico-evaluatie welke pesticiden en hun afbraakproducten (metabolieten) moeten worden gecontroleerd. Ze gaan daarbij na welke pesticiden kunnen voorkomen in de bronnen voor drinkwater, in het ruwwater en in het afgewerkte drinkwater.
• Relevante metabolieten worden, net als pesticiden, getoetst aan een parameterwaarde.
• Niet-relevante metabolieten worden getoetst aan een voorzorgswaarde.

De beoordeling van de relevantie wordt gedaan op basis van de informatie van de federale overheid die bevoegd is voor de erkenning van pesticiden, aangevuld met bijkomende informatie van andere landen.

• PFAS: Sinds 2018 onderzoekt de overheid PFAS in kraanwater. Een nieuwe Europese richtlijn is in 2023 omgezet in Vlaamse wetgeving, met vastgestelde wettelijke parameterwaardes voor PFAS. Sinds de zomer van 2021 voeren de waterbedrijven een uitgebreide meetcampagne naar PFAS.

• Nieuwe stoffen: Als er nieuwe stoffen in het drinkwater worden gevonden, melden waterleveranciers dit aan de toezichthouders. Deze bepalen of de stof relevant is en stellen als dat nodig is een voorzorgswaarde vast.
• Bekijk voor welke stoffen een voorzorgswaarde werd afgeleid.
• De VMM heeft samen met het Departement Zorg een methodiek uitgewerkt. Daarin staat hoe je moet omgaan met chemische stoffen in drinkwater waar (nog) geen wettelijke kwaliteitseis voor is.
• Niet-relevante metabolieten en nieuwe stoffen waarvoor al een voorzorgswaarde is afgeleid.

Meer informatie over de aanwezigheid van nieuwe stoffen in het kraanwater vind je terug in het rapport Kwaliteit van het drinkwater.

Als een van de wettelijke kwaliteitseisen niet kan gehaald worden, kan het waterbedrijf een afwijking aanvragen. Dat kan enkel onder deze voorwaarden:

• Er mag geen impact zijn op de gezondheid van de gebruikers.
• De drinkwatervoorziening in het gebied kan niet op een andere manier geregeld worden.
• Afwijking zijn altijd tijdelijk, worden niet langer dan nodig verleend en gaan steeds gepaard met een actieplan om de kwaliteit van het drinkwater te herstellen.

Momenteel zijn volgende afwijkingen van kracht:

• Afwijking van 20 december 2024 – 1,2,4-triazool

Alle waterleveranciers in Vlaanderen zijn verplicht om de kwaliteit van het drinkwater op te volgen en te controleren, aan de hand van een risico-gebaseerde aanpak.

Bij de opstart van een systeem dat water voor menselijke consumptie levert, moet je dit melden aan de Vlaamse Milieumaatschappij. Deze meldingsplicht geldt alleen voor de infrastructuur voor waterwinning en -behandeling, niet voor opslag of distributie. De melding moet minstens 30 dagen voor de start van de werken gebeuren bij de bevoegde entiteit Leefmilieu.

Voordat het watervoorzieningssysteem in gebruik wordt genomen, meld je de eerste analyseresultaten en een controleprogramma.

Er zijn twee soorten watervoorzieningssystemen:

• Type 1: Voor openbare of commerciële activiteiten, levert meer dan 10 m³ per dag of wordt gebruikt door meer dan 50 personen per dag.

Voorbeelden: waterbedrijf zoals Pidpa, school met grondwaterwinning, sportclub, VME, festival, Chiro- of scoutskamp.

De volledige risico-gebaseerde benadering zoals voorzien in de Europese richtlijn is vereist.

Lees meer over:

• het controleprogramma voor waterbedrijven
• de verplichtingen voor private waterleveranciers

• Type 2: Niet voor openbare of commerciële activiteiten, levert minder dan 10 m³ per dag of wordt gebruikt door minder dan 50 personen per dag.

Voorbeelden: eigen gezin, kleine samenlevingsvorm.

Het is voldoende dat je rekening houdt met de richtlijnen rond risicobeheer.