Tips voor lokale besturen

Met deze communicatiematerialen kan je objectief en effectief communiceren naar burgers over:

• de impact van houtstook op luchtkwaliteit en de gezondheid
• tips voor minder vervuilend stookgedrag en minder rookhinder
• de oplossingen voor een beter gebruik, onderhoud en installatie van houtkachels

Onderstaande materialen zijn vrij te gebruiken door lokale besturen of organisaties die willen informeren en sensibiliseren rond houtstook. De folder en de advertentie kan je in zowel een kant-en-klare versie downloaden, als in een aanpasbare versie. In de aanpasbare versie is er ruimte voorzien om je logo en een verwijzing naar je website toe te voegen.

Verwarmen met hout? Hier hou je best rekening mee

• Folder kant-en-klaar
• Folder aanpasbaar (InDesign)

Een gedrukte versie van de folder 'Hout het gezond' kan je per 50 exemplaren bestellen voor gebruik aan loketten en infozuilen.

Advertentie Hout het gezond (A4)

• Advertentie versie A kant-en-klaar
• Advertentie versie A aanpasbaar (InDesign)
• Advertentie versie B kant-en-klaar
• Advertentie B aanpasbaar (InDesign)

Illustraties Hout het gezond

De illustraties zijn vrij te gebruiken, maar vermeld wel steeds de bron: vmm.be/houthetgezond

Het Hout het gezond-communicatiemateriaal heeft als doelgroep (potentiële) houtstokers.

80% van de Vlamingen die met hout verwarmen, hebben ook nog een andere verwarmingsbron. Vaak gebruiken zij houtverwarming om bij te verwarmen en voor de gezelligheid. Feitelijke communicatie kan hen op weg helpen richting minder of bewuster stoken en aanzetten tot een keuze voor duurzame verwarming.

We focussen:

• op gezonde luchtkwaliteit en minder hinder
• op gezelligheid en hoffelijkheid
• op directe en duidelijke informatie

Het materiaal is opgemaakt voor verspreiding via:

• gemeentelijke website (bv. nieuws, themapagina)
• lokaal infoblad
• loketten en infozuilen

Voor de aanpak van hinder van houtstook kan je het stappenplan voor lokale toezichthouders en politie volgen dat het Vlaams departement Omgeving aanbiedt. Daarin wordt onder meer ingezet op bemiddeling tussen de betrokken partijen. Alhoewel het Hout het gezond-materiaal niet specifiek voor die bemiddeling ontwikkeld is, kan je de tips en informatie uit de folder en de website wel gebruiken in het kader van bemiddeling.

Wanneer informeer en sensibiliseer je over hout stoken? Dat kan eigenlijk het hele jaar door en hoeft niet beperkt te blijven tot het stookseizoen.

Enkele tips voor je communicatiekalender waar je met je lokale Hout het gezond-communicatie op kan inspelen:

• Bouwadvies: geef je (ver)bouwadvies aan je burgers? Dan is verwarming een belangrijk thema dat sowieso aan bod zal komen. Een ideale gelegenheid om jouw burgers naar een duurzame verwarming te begeleiden.
• Selectieve inzameling (hout)afval: behandeld of geverfd hout wordt in Vlaanderen ingezameld via het recyclagepark of een aparte ophaalronde. Zo krijgt het een tweede leven als materiaalbron. Door die dienstverlening in de kijker te zetten, promoot je een positief alternatief en kan je ook wijzen op de gevaren van het verbranden van behandeld hout.
• Brandpreventie: in Vlaanderen zijn er jaarlijks heel wat schouwbranden. Bij communicatie over brandpreventie is het dan ook belangrijk om steeds te wijzen op een goed onderhoud van schouw en kachel.
• Waarschuwingen over luchtkwaliteit: de VMM vaardigt jaarlijks meermaals een stookadvies uit wanneer de luchtkwaliteit ondermaats is. Dan raden we af om met hout te verwarmen voor de gezelligheid, aangezien daardoor de luchtkwaliteit nog verder achteruit gaat. De VMM communiceert over het stookadvies via de pers en via sociale media. Door de VMM online te volgen, kan je die waarschuwingen ook vlot doorgeven aan je burgers en daarbij verwijzen naar eigen informatie of dienstverlening.

Brandstof

• Zuiver brandhout, gecertificeerde houtpellets (geperst houtstof) en houtbriketten (geperst hout) zijn wettelijk toegelaten als brandstof in huishoudelijke houtstooktoestellen.
• Het verbranden van afval, waaronder afvalhout (sloophout, behandeld hout zoals MDF en multiplex), in huishoudelijke houtstooktoestellen is verboden (VLAREM II).
• Houtpellets moeten voldoen aan het KB houtpellets van 5 april 2011 en voorzien zijn van een etiket van gecertificeerde kwaliteit.

Onderhoud

• Voor hout- en pelletkachels en open haarden bestaat geen wettelijke verplichting voor het onderhoud van het toestel en de schouw.
• In de Code van Goede Praktijk voor huishoudelijke houtverwarming wordt aangeraden om de schoorsteen van dergelijke toestellen minstens 1 keer per jaar te laten vegen door een vakman.
• Voor ketels op stukhout of pellets bestaan wel onderhoudsverplichtingen.

Afvoer van rookgassen

• Er is geen algemeen geldende wetgeving in Vlaanderen voor rookgaskanalen en de locatie van schouwmonden van huishoudelijke houtkachels en open haarden.
• In afwezigheid van dergelijke wetgeving en met doel deze actuele leemte op te vullen is er een leidraad opgesteld met richtlijnen voor de correcte plaatsing van schouwen en ventilatie-openingen.
• Ook vanuit de gemeenten en steden kunnen er specifieke bepalingen over de plaatsing van schouwmonden opgelegd zijn via de lokale stedenbouwkundige verordeningen en/of politiereglementen.

Nieuwe kachels en ketels

• Houtstooktoestellen die in Europa op de markt worden gebracht moeten voorzien zijn van een CE-markering. Dit label toont aan dat een product voldoet aan alle toepasselijke Europese eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu die een CE-markering vereisen.
• Nieuwe houtstooktoestellen moeten in uitvoering van Europese regelgeving sinds enkele jaren ook een energielabel dragen (aanduiding energie-efficiëntieklasse).
• Sinds 1 januari 2022 gelden voor nieuwe hout- en pelletkachels Europese emissie-en efficiëntie-producteisen.
• Voor nieuwe hout- en pelletketels gelden Europese emissie-, efficiëntie- en producteisen sinds 1 januari 2020.

Aanpak hinder

• Gemeenten en steden kunnen in hun politiereglement specifieke bepalingen voor het voorkomen en beperken van hinder van houtrook opnemen als er geen regelgeving op hoger niveau bestaat. Dit kan gaan van een tijdelijk stookverbod voor huishoudelijke houtstook bij bepaalde weersomstandigheden tot een verplichte reiniging van de schouw.
• Voor de behandeling van hinderklachten bij de vrederechter kan beroep gedaan worden op:
• artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek (schade uit onrechtmatige daad)
• artikel 3.101 en 3.102 van het Burgerlijk Wetboek (bovenmatige burenhinder - nieuwe regels ter vervanging van artikel 544 van oud Burgerlijk Wetboek)
• artikel 563 van het Strafwetboek

De Code van Goede Praktijk biedt je een leidraad om huishoudelijke houtverwarmingstoestellen zoals hout- en pelletkachels correct te gebruiken en onderhouden; geeft aan wat de juiste brandstof is; en beschrijft hoe je correct kan stoken, van het aanmaken tot het uitdoven van het vuur.

Het volgen van deze Code zorgt voor minder uitstoot, een betere luchtkwaliteit buiten- en binnenshuis, minder hinder voor je buren, minder stookkosten en een toestel dat langer meegaat.

In de leidraad voor het voorkomen en beperken van hinder van houtstook vind je richtlijnen voor de correcte plaatsing van schouwen en ventilatie-openingen.

De juiste locatie en hoogte van de schouwmonden zorgt in de omgeving voor een betere verspreiding en een snellere verdunning van de rookgassen. Zo zorgt het ook voor het voorkomen of beperken van de hinder bij het binnentrekken van rook via ventilatie-openingen of ramen. Een correct rookgaskanaal en een juist geplaatste uitmonding zijn belangrijke voorwaarden voor een optimaal functionerend houtverwarmingssysteem en het voorkomen of beperken van hinder ervan.

De in de leidraad voorgestelde oplossingen zijn erop gericht om hindersituaties te evalueren en aan te pakken. Het kader identificeert mogelijke oorzaken van hinder en geeft aan welke acties je kan nemen om situaties met hinder door rook te verbeteren. Daarmee kunnen lokale besturen of architecten aan de slag om hinder te voorkomen of om klachten te onderzoeken en actie te ondernemen.

Op de website van het Vlaams departement Omgeving vind je verschillende stappenplannen terug voor de aanpak van hinder van houtrook:

• Stappenplan particulieren: begeleidt burgers bij de belangrijkste stappen die ze kunnen ondernemen om tot een oplossing te komen.
• Stappenplan lokale toezichthouders en politie: begeleidt stap voor stap de behandeling van de klachten rond hinder van houtkachels.

Het in de leidraad voor het voorkomen en beperken van hinder van houtstook opgenomen beoordelingskader voor de beoordeling van mogelijke hindersituaties en gebruik ervan door lokale besturen, reikt je concrete acties aan om de hindersituatie te verbeteren.

Om het effect van houtrook op de luchtkwaliteit beter zichtbaar en bespreekbaar te maken, kan het helpen om de fijnstofconcentratie (PM2.5) te meten met low-cost sensoren. Meer info hierover vind je op Samenvoorzuiverelucht.eu.

In deze publicatie van het departement Omgeving krijgen vrederechters informatie over:

• de hinder en mogelijke gezondheidseffecten die houtrook met zich kan meebrengen,
• de ingrepen die mogelijk zijn om de problematiek te verhelpen of tot een aanvaardbaar hinderniveau terug te brengen.

Dit moet vrederechters in staat stellen om deze problematiek beter te objectiveren en oplossingsgericht te benaderen.