Fosfaat in oppervlaktewater in landbouwgebied

• De milieukwaliteitsnormen voor fosfaat in oppervlaktewater gelden voor de jaargemiddelde concentratie, zijn gespecifieerd per waterlooptype en variëren van 0,07 tot 0,14 mg P/l.

• Het normenstelstel voorziet ook een indeling in kwaliteitsklassen waarbij de grens tussen goed en matig overeenkomt met de milieukwaliteitsnorm. 

In het winterjaar 2022-2022:

• overschrijdt 55% van de meetplaatsen de norm;
• behoort 20% van de meetplaatsen tot de klasse "slecht" wat impliceert dat de fosfaatnorm er in ruime mate overschreden wordt.

In de periode tussen 2015-2016  en 2021-2022 is het aantal meetpunten dat aan de milieukwaliteitsnorm voldoet (de klassen “goed” en “zeer goed”) traag toegenomen. Dit kan het gevolg zijn van de stelselmatige verstrenging van de fosfaatbemestingsnormen sinds MAP 5. Die gunstige evolutie heeft zich niet doorgezet in 2022-2023. Voorzichtigheid blijft echter geboden bij de beoordeling van de evolutie sinds 2016. Het is immers onduidelijk in welke mate veranderingen in monitoring en minder staalnames omwille van drooggevallen meetplaatsen tijdens de zomerperiode een rol gespeeld hebben. 

Het merendeel van de meetplaatsen vertoont geen statistisch significante trend. Voor een kortere periode is dat logisch, want minder metingen maakt dat de evolutie minder duidelijk is, er kan hier ook een effect zijn van drooggevallen meetplaatsen. Voor beide periodes is het percentage meetplaatsen met een significante daling wel duidelijk groter dan het percentage met een significante stijging. 

Het 6de mestactieplan voor de periode 2019-2022 (MAP 6) moet ervoor zorgen dat minder nitraten en fosfaten uit meststoffen in het water terechtkomen. Belangrijke elementen zijn o.a.:

• bemesten met de meest geschikte mestsoort en bemestingstechniek, volgens de juiste dosis en op het juiste tijdstip,
• de bodemkwaliteit verbeteren;
• de directe verliezen van nutriënten tegengaan;
• de gebiedsgerichte aanpak.

Belangrijk is ook om de specifieke maatregelen voor fosfor uit MAP 5 verder te zetten:

• De fosforbemestingsnormen zijn per teelt gedifferentieerd volgens de fosfaatbeschikbaarheid van de bodem en gaan uit van evenwichtsbemesting.
• Op percelen met hoge en zeer hoge fosfaatbeschikbaarheid gelden bemestingsnormen die lager zijn dan het niveau van evenwichtsbemesting zodat op deze percelen fosfor uitgemijnd wordt.

De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Voor deze indicator is vooral Groep 7B - Verontreiniging oppervlaktewater van belang.

• Nutriënten in oppervlaktewater en grondwater in landbouwgebied - Resultaten 2022-2023
• Mestrapport 2023
• Geoloket waterkwaliteit (fosfaatconcentraties per meetpunt)