Concentratie ammoniak

Ammoniak (NH₃) draagt bij tot:

• De vorming van secundair fijn stof, wat schadelijk is voor de gezondheid.
• Verzuring en vermesting: stikstofdepositie vermindert de plantendiversiteit en maakt planten gevoeliger voor stress door bv. droogte en insecten.
• Daling van de kwaliteit van het grondwater door uitspoeling van nitraat en metalen.

Er zijn geen wettelijke normen maar er bestaan kritieke niveaus voor de bescherming van vegetatie (jaargemiddelde advieswaarden):

Het kritieke niveau voor vaatplanten werd in 2024 op 13 van de 24 meetplaatsen gehaald. Het kritieke niveau voor mossen en korstmossen werd op geen enkele meetplaats gehaald. De hoogste gemodelleerde NH₃-jaargemiddelden vinden we in West-Vlaanderen, de Noorderkempen en NO-Limburg omwille van de uitstoot door intensieve veeteelt in deze regio’s.

Het NH₃-jaargemiddelde was in 2024 het hoogst op de meetplaatsen in Wingene en in Torhout en het laagst in Tielt-Winge. De hoogste vierwekelijkse gemiddelde concentratie werd gemeten in Ieper (13,0 µg/m³). De NH₃-concentratie is algemeen hoger in het voorjaar en in de zomer.

Op twee meetplaatsen meten we NH₃ ook met hoge tijdresolutie. Het daggemiddelde op de meetplaats in Oud-Turnhout was in 2024 hoger en kende meer variatie dan in Bonheiden. Dit komt door de regionaal en lokaal verhoogde emissies in Oud-Turnhout.

In 2024 was de gemiddelde NH₃-concentratie op 13 langlopende meetplaatsen:

• 8 % lager dan in 2023.
• 26 % lager dan in de voorgaande 5 jaar (2019-2023).
• In de periode 2008-2023 daalde de (berekende) NH₃-uitstoot in Vlaanderen met 16 %. De concentratie daalde in gelijke mate, maar we zien ook veel variatie tussen de jaren.
• In warme, zonnige en droge jaren is er minder uitwassing uit de lucht, wat voor hogere concentraties kan zorgen. In 2021 en 2023-2024 was er relatief veel neerslag, wat heeft bijgedragen aan de lagere NH₃-concentraties.

Gezien het belang van de landbouw, richten maatregelen om de ammoniakconcentraties te verlagen zich best op deze sector. De maatregelen worden opgesomd in de indicator uitstoot ammoniak door de landbouw.

• Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (excel)?
• Naar de actuele concentraties van ammoniak
• Meer uitleg over het VLOPS-model