PFAS in neervallend stof

Opname van PFAS gebeurt vooral via voeding, drinkwater en stofingestie. Het belang van opname via de lucht wordt momenteel onderzocht. Eens opgenomen in het lichaam kan PFAS zich accumuleren en op lange termijn:

• De immuniteit, hormoonbalans en/of leverfunctie verstoren.
• Het risico op kanker, obesitas en/of schildklieraandoeningen verhogen.
• Zorgen voor vruchtbaarheidsproblemen en problemen bij de ontwikkeling van het ongeboren kind.

Voor PFAS in lucht hanteren we onderstaand indicatief toetsingskader dat gebaseerd is op de Toelaatbare Wekelijke Innamedosis gedefinieerd door de EFSA (2020) en een studie door VITO en ARCHE Consulting (2024). Daarbij zijn volgende kanttekeningen belangrijk:

• Dit kader is nog niet verankerd in VLAREM en dus niet wetgevend.
• De waarden gelden enkel voor chronische blootstelling.
• Enkel jaargemiddelde concentraties kunnen hieraan getoetst worden, kortere periodes geven slechts een indicatie.

^*Dit zijn jaardoelstellingen terwijl de duurtijd van de meetcampagne soms beperkt was.

In 2024 werd PFAS in depositie gemeten op 31 locaties: 18 in niet-industriegebied (waarvan 2 achtergrondlocaties) en 13 in industriegebied.

Voor 2024 stellen we vast:

• De deposities zijn over het algemeen verhoogd t.o.v. de landelijke achtergrond.
• Op alle locaties werd de toetsingswaarde voor PFBA gerespecteerd.
• Op slechts 1 locatie werd de toetsingswaarde voor PFOS overschreden: ZD11 (Blokkersdijk).
• Op reeds 17 locaties werd de streefwaarde voor PFOS gerespecteerd; waarvan 12 indicatief.
• De locaties nabij blijven de sterkst vervuilde in Vlaanderen.

• De deposities van totaal PFAS (excl. de ultrakorte PFAS) en de PFAS-20 zijn over het algemeen verhoogd t.o.v. de landelijke achtergrond.
• Op sommige locaties in niet-industriegebied liggen deze gemiddelde deposities schijnbaar lager dan op de landelijke achtergrond vanwege een beperkte meetduur.
• Op 26 en 30 locaties ligt de gemiddelde depositie aan totaal PFAS (excl. de ultrakorte PFAS) onder de toetsingswaarde voor, respectievelijk, PFOS en PFBA.

De Vlaamse Milieumaatschappij volgt het PFAS-actieplan op en zet zich dus in op het identificeren en aanpakken van verontreinigingsbronnen, het evalueren van het blootstellingsrisico, en kennisdeling rond PFAS in lucht. Er wordt ook gewerkt aan het verder ontwikkelen en wettelijk verankeren van een normenkader.

• Waar liggen de meetplaatsen voor PFAS en wat zijn de resultaten (excel)?
• Geografisch overzicht van PFAS verontreiniging in Vlaanderen
• Meer informatie over de aanpak van PFAS in Vlaanderen