Dioxines en PCB’s in neervallend stof

Dioxines en PCB's binden zich in de lucht aan stofdeeltjes, waarna ze kunnen neervallen op de bodem en op voedingsgewassen. Opname door de mens gebeurt dan ook hoofdzakelijk via voeding en veroorzaakt:

• Immuunverstoring en defecten van de neurale ontwikkeling
• Verstoring van de hormonale huishouding en vruchtbaarheid
• Diverse kankers.

Vanaf 2024 gelden volgende jaardrempels:

¹ Noord-Oost: [355° : 85°[ - Andere windrichtingen: [85° : 355°[ ² De jaardrempels voor industriegebieden zijn specifiek afgeleid voor meetlocaties nabij schrootbedrijven met een GPBV-shredderinstallatie. Doordat hier geen link is met de voedselketen, zijn de jaardrempels van meetlocaties in industriegebieden hoger dan van locaties in andere gebieden. ^* Daalt naar 4,3 pg TEQ_WGO2022/(m².dag) in 2030.

Deze jaardrempels zijn een maatregel uit het ‘Actieplan Dioxines/PCB’s’. Uit de herziening van de VMM-drempelwaarden bleek dat de achtergrondblootstelling in Vlaanderen reeds zorgt voor een overschrijding van de nieuwe gezondheidskundige advieswaarde^* van 2 pg TEQ_WGO2005/(kg lichaamsgewicht.week): er kan geen veilige drempelwaarde voor depositie afgeleid worden. Daarom kiezen we ervoor om zo laag mogelijke haalbare drempelwaarden in te voeren, én ernaast beleid te voeren om de achtergrondblootstelling in Vlaanderen te doen dalen.

De jaardrempels zijn niet opgenomen in VLAREM. Ze gelden voor de som van 17 dioxines en 12 dioxineachtige PCB’s en worden uitgedrukt met behulp van de toxische equivalentiefactoren (TEF) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) uit 2022. Wanneer de depositiewaarde van een individueel dioxine of PCB beneden de detectielimiet ligt, moet je deze polluent voor de somberekening meetellen als de helft van de detectielimiet (‘mediumgrens’).

^* Gebaseerd op het advies van het Europese Voedselagentschap uit 2018.

In 2024 mat de VMM op 1 meetplaats dioxines en dioxineachtige PCB's in depositie. Deze locatie ligt in woongebied, op 50 m ten (noord)noordoosten van het non-ferrobedrijf Aurubis en op 1100 m ten (oost)zuidoosten van Campine. We nemen 6 maandstalen per jaar:

• Het jaargemiddelde overschreed de jaardrempel (indicatieve toetsing).
• De overschrijding kwam door verhoogde dioxinedepositiewaarden. In Vlaanderen zien we dat op meetplaatsen nabij schrootbedrijven het PCB-aandeel groter is.
• Maandresultaten schommelen van 2,6 tot 13,1 pg TEQ_WGO2022/(m².dag).
• zien we dat op meetplaatsen bij de schrootsector het PCB-aandeel groter is.

Door de grote impact van het weer kunnen we moeilijk uitspraken doen over de langetermijntrends. Wind en regen bepalen namelijk – naast de bron(nen) – een groot deel van de lokale depositie. De deposities van dioxines en dioxineachtige PCB's schommelden voor een aantal meetplaatsen dan ook sterk in de loop van het jaar en doorheen de jaren. In Beerse:

• Zien we van 2015 tot 2021 een dalende trend.
• Uitzondering hierop is het jaar 2019, mede door de sterk verhoogde PCB-waarden.
• Vanaf 2022 ligt het jaargemiddelde opnieuw hoger en boven de jaardrempel.

Er is een werkgroep dioxines & PCB's samengesteld. VMM werkt hierin samen met Vlaamse en Federale entiteiten. De werkgroep formuleerde verschillende maatregelen in de directe omgeving van schrootbedrijven met shredders om de blootstelling aan dioxines & PCB's via verspreiding van lucht verder te verminderen. Het 'Actieplan Dioxines/PCB's' werd meegedeeld aan de Vlaamse Regering (17 november 2023) met o.a. onderstaande maatregelen:

• Overzicht Beerse
• Samenvatting Beerse (pdf)
• Waar liggen de meetplaatsen en welke depositiewaarden werden er gemeten?
• Meest recente resultaten (Excel)
• Gezondheidsinformatie van Departement Zorg over dioxines en PCB's