Grondwater

Klimaatverandering uit zich onder meer door wijzigende neerslagpatronen, door een toename van de verdamping van water uit bodems en door planten. Die combinatie van factoren kan de komende decennia gevolgen hebben voor de stand van het freatisch grondwater (bovenste grondwaterlaag die niet afgesloten wordt door een kleilaag). Dit vormt ook een bedreiging voor grondwaterafhankelijke natuur, landbouwteelten en grondwaterwinningen.

Wat is het probleem?

Heel wat landbouwteelten en natuurlijke habitats worden beïnvloed door de stand van het freatisch grondwater. Zowel te hoge als te lage grondwaterstanden kunnen het geschikt teeltareaal en het voorbestaan van die habitats bedreigen. Te lage grondwaterstanden kunnen ook bestaande waterwinningen uit grondwaterlagen met diverse toepassingen (bv. irrigatie in akker- en tuinbouw, drenken van vee of drinkwaterproductie) in de problemen brengen.

De recente warme en droge periodes hadden een nooit geziene impact op de freatische grondwaterstanden. De klimaatverandering zal die impact nog doen toenemen.

Wat voorspellen de klimaatscenario’s?

Door de hogere neerslag in de wintermaanden zullen de hoogste grondwaterstanden licht toenemen tegen 2050. De lagere neerslag in de zomermaanden, in combinatie met de verhoogde verdamping (evapotranspiratie) onder invloed van hogere temperaturen, zorgen daarentegen voor een sterke daling van de laagste grondwaterstanden in de zomermaanden. Omdat de daling van de grondwaterstanden in de zomermaanden sterker is dan de stijging van de grondwaterstanden in de wintermaanden, valt een netto daling van de (jaar)gemiddelde grondwaterstand te verwachten op de meeste plaatsen in Vlaanderen.

De drogere en warme zomermaanden beïnvloeden niet enkel de grondwaterstanden, maar zorgen ook voor een sterke toename van het aantal droge dagen (dagen waarop grondwaterpeil onder een kritische drempelwaarde duikt, nl. beneden 5 % laagste grondwaterstanden in het huidig klimaat) in een gemiddeld jaar.

Welke impact hebben de wijzigende grondwaterstanden?

Wanneer de grondwaterstanden wijzigen onder invloed van klimaatverandering, kan dit heel wat negatieve gevolgen hebben. Zo blijkt dat de wijzigende grondwaterstanden een potentiële impact hebben op de gewasopbrengst op bijna 10 % van het landbouwareaal in 2030, vergeleken met de huidige situatie. Dit aantal stijgt naar ongeveer 30 % tegen 2100. Deze potentiële impact is relatief gezien het grootst op het areaal aardappelen, groenten, kruiden en sierplanten, voedergewassen en grasland. Die teelten hebben een relatief beperkte worteldiepte.

Bekijk de impact op kaart via de IMPACT-tool. Start de IMPACT-tool.