Hoe is waterbeleid georganiseerd in Vlaanderen?

We staan er niet vaak bij stil, maar we komen op ontzettend veel manieren in aanraking met water. Sommige rivieren worden druk bevaren. De onbevaarbare waterlopen spelen een belangrijke rol in ons leefmilieu. Ons grondwater zorgt voor de nodige watervoorraden. We hebben dagelijks drinkwater en ons afvalwater wordt afgevoerd en gezuiverd. Verschillende instanties beheren verschillende aspecten. Daarom staat in het decreet Integraal Waterbeleid een structurele manier om alle partners te doen samenwerken. Het integraal waterbeleid vertrekt vanuit het watersysteem als eenheid waarin de verschillende partners samenwerken aan een optimalisering van het Vlaamse waterbeheer.

Het geheel bestaat uit grondwater, oppervlaktewater, oevers, waterbodems, technische infrastructuur ... Het watersysteem wordt ingedeeld in stroomgebieden en verder in bekkens en deelbekkens. Met deze aanpak is er zelfs voor de kleinste waterlopen aandacht.

Het decreet reikt ook een aantal instrumenten aan om het integraal waterbeleid beter in de praktijk te brengen: de watertoets, oeverzones, de instrumentenmix verwerving van onroerende goederen, aankoopplicht en vergoedingsplicht en de informatieplicht voor vastgoed in overstromingsgevoelig gebied.

Het decreet Integraal Waterbeleid vloeit voort uit de Europese kaderrichtlijn Water die op 23 oktober 2000 van kracht werd. De richtlijn legt een aantal basisprincipes vast die alle Europese lidstaten zmoeten respecteren. Het decreet Integraal Waterbeleid vertaalt de principes van de kaderrichtlijn in Vlaamse regelgeving.

Het doel van de kaderrichtlijn Water is de watervoorraden en de waterkwaliteit in Europa veilig stellen en de lidstaten verplichten om duurzaam met water om te springen. Ze voorziet een aanpak van het waterbeheer op basis van stroomgebieden: de natuurlijke geografische en hydrologische eenheden. De centrale doelstelling is de goede toestand van het watersysteem te bereiken. Via de stroomgebiedbeheerplannen worden in een zesjarige cyclus doelstellingen vastgelegd en maatregelen genomen om de goede toestand te bereiken tegen uiterlijk 2027.

Door verstedelijking, gewijzigd landgebruik en klimaatverandering neemt het overstromingsrisico toe. De Europese Overstromingsrichtlijn van 2007 vraagt de lidstaten om maatregelen te nemen tegen de negatieve gevolgen die overstromingen kunnen hebben. Ze verplicht de lidstaten om overstromingsrisicobeheerplannen op te maken. Europa vraagt om zowel in te zetten op protectieve en preventieve maatregelen als op paraatheid en om maximaal geïntegreerd te werken. De Overstromingsrichtlijn streeft naar een coördinatie en integratie met de kaderrichtlijn Water.

Vlaanderen zette beide richtlijnen om in het decreet Integraal Waterbeleid en integreerde de overstromingsrisicobeheerplannen in de stroomgebiedbeheerplannen.

Rol

De Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) staat sinds 2004 in voor het ambtelijk overleg, de coördinatie en de afstemming tussen de verschillende actoren van het waterbeleid op het niveau van het Vlaamse Gewest. De CIW speelt als de bevoegde autoriteit in Vlaanderen voor de uitvoering van de kaderrichtlijn Water en de Overstromingsrichtlijn ook een belangrijke rol bij de planning en uitvoering van het waterbeleid op stroomgebiedniveau. Ook de werking van de bekkenstructuren opvolgen, ondersteunen en op elkaar afstemmen is een van de opdrachten van de CIW. De CIW is de centrale spil in het integraal waterbeleid in het Vlaamse Gewest.

Samenstelling

De CIW bestaat uit vertegenwoordigers van de beleidsdomeinen van het Vlaamse Gewest die bij het waterbeleid betrokken zijn, vertegenwoordigers van de lokale waterbeheerders (provincies, gemeenten, polders en wateringen) en een vertegenwoordiger van de afvalwater en drinkwaterbedrijven. Om de link met de overlegstructuren op bekkenniveau te versterken, zetelt er ook een lid aangeduid door de gezamenlijke provinciegouverneurs in de CIW. De CIW wordt voorgezeten door de leidend ambtenaar van de VMM

Visie

De CIW stelt innovatie centraal en speelt in op nieuwe en actuele uitdagingen zoals klimaatverandering, maatschappelijke en technologische ontwikkelingen … Ze neemt een regisseursrol op in de transitie naar klimaatrobuuste en veerkrachtige watersystemen en naar een circulaire economie op het vlak van water.

Alles over de CIW.

Vlaanderen ligt voor het grootste deel in het internationale stroomgebied van de Schelde en voor een kleiner deel in dat van de Maas. Dit gebied is in functie van het waterbeleid ingedeeld in elf bekkens. In de meeste gevallen is deze indeling gebaseerd op een belangrijke waterloop waar alle beken naartoe vloeien. Via overleg tussen alle partijen die er watergebonden bevoegdheden hebben en via het uitwerken van het bekkenbeheerplan, wordt het waterbeleid en het waterbeheer op elkaar afgestemd. Het gaat daarbij om heel concrete zaken: overstromingsbeleid, erosiebestrijding, ruimtelijke ordening …

Dit zijn de elf bekkens in Vlaanderen, van West naar Oost:

1. het IJzerbekken
2. het bekken van de Brugse Polders
3. het bekken van de Gentse Kanalen
4. het Benedenscheldebekken
5. het Leiebekken
6. het Bovenscheldebekken
7. het Denderbekken
8. het Dijle en Zennebekken
9. het Demerbekken
10. het Netebekken
11. het Maasbekken

In elk bekken staat een bekkensecretariaat in voor de dagelijkse werking van het integraal waterbeleid.

Alles over de bekkenwerking in Vlaanderen.