Milieuschadekosten van verschillende technologieën voor woningverwarming

Je woning verwarmen met hout is veel schadelijker voor het milieu dan alle andere verwarmingstypes. Open haarden spannen daarbij de kroon, maar ook recente houttoestellen zijn een stuk schadelijker dan bv. moderne gasinstallaties. Hout als verwarmingsbrandstof is verantwoordelijk voor 60 % van alle directe milieuschadekosten, hoewel maar 20 % van de Vlaamse gezinnen hout gebruikt. Warmtepompen en -netten hebben de laagste schadekosten. De VMM liet deze studie uitvoeren als bijdrage aan de Green Deal Huishoudelijke Houtverwarming.

Luchtkwaliteit

Deel online

Je woning verwarmen heeft een belangrijke impact op de luchtvervuiling door de uitstoot van fijn stof, CO₂, stikstof- en zwavelstofoxiden … Dit leidt tot ziektes aan de luchtwegen, cardiovasculaire aandoeningen, schade aan gebouwen, schade aan ecosystemen, klimaatverandering... Deze schade uitgedrukt in kosten, noemen we de milieuschadekost.

Het verschil in totale (direct + indirect) milieuschadekosten is groot tussen verschillende verwarmingstechnieken:

• Open haarden (hier niet weergegeven in de grafiek) zijn het meest schadelijk, ongeveer 250 keer schadelijker dan een moderne condenserende gasinstallatie (1689 €/GJ warmte vs. 6,79 €/GJ warmte).
• Ook recentere houttoestellen zijn 5 tot 12 keer schadelijker (33,71 – 80,37 €/GJ warmte) dan een moderne condenserende gasinstallatie (6,79 €/GJ warmte).
• Oudere houtgestookte kachels (van voor 2000) hebben een schadekost hoger dan 500 €/GJ warmte, bij oudere cassettes is dit meer dan 350 €/GJ warmte.
• Lokale pellets zijn in de meeste gevallen minder schadelijk dan briketten, houtafval, houtkrullen, snoeihout en stukhout.
• Van alle houtgestookte verwarmingstechnieken zijn ketels op houtafval het minst schadelijk (33,71 €/GJ warmte).
• Warmtenetten (0,26 €/GJ warmte), bodem- (1,04 €/GJ warmte) en luchtwarmtepompen (1,31 €/GJ warmte) hebben de laagste schadekosten.

Hoe berekend?

Om de totale milieuschadekost van een verwarmingstoestel te berekenen, is rekening gehouden met:

• De directe uitstoot van verschillende stoffen per verwarmingstoestel aan de schoorsteen
• De indirecte luchtemissies door ontginning, transport en opwerking van de brandstof
• De schadekost per stof
• De geleverde warmte van het toestel

Jaarlijkse milieuschadekost woningverwarming 2,6 miljard

De jaarlijkse totale milieuschadekost door de emissies van woningverwarming kan becijferd worden op € 2,6 miljard, waarvan € 2,1 miljard directe schadekosten voornamelijk door:

• 56 % fijn stof (incl. elementaire koolstof) of € 1,20 miljard (waarvan 1,09 miljard door houtverbranding)
• 29 % CO₂ of € 612,9 miljoen (waarvan € 80,4 miljoen door houtverbranding)

Kijken we naar de brandstoffen, dan is hout verantwoordelijk voor 60 % van alle directe milieuschadekosten. En dat terwijl slechts 1,6 % van de huishoudens hout als hoofdverwarming heeft en 19,1% van de huishoudens hout als bij- of sfeerverwarming gebruikt. Open haarden hebben een jaarlijkse schadekost van ongeveer € 130 miljoen of 5 % van de jaarlijkse schadekosten. 

Houtverbranding milieuvriendelijk want CO₂-neutraal?

We kunnen redeneren dat de CO₂ die ontstaat bij het verbranden van hout, onder bepaalde omstandigheden, bv. als er garanties worden geboden dat het gekapte hout opnieuw wordt aangeplant, gecompenseerd wordt door de hoeveelheid CO₂ die bomen en biomassa uit de atmosfeer halen. Welke impact heeft het achterwege laten van CO₂-emissies in de berekening?

• Per individueel toestel: de milieuschadekosten van toestellen op hout dalen met 20 à 25 %. Dit is nog steeds 4 tot 10 keer hoger dan een moderne gasinstallatie.
• Totale kost voor Vlaanderen: de directe milieuschadekosten in Vlaanderen dalen met bijna 4 % of € 80,4 miljoen.

Green Deal Huishoudelijke Houtverwarming

De Green Deal  Huishoudelijke houtverwarming  is een uitgebreid akkoord tussen de Vlaamse overheid, de producenten en verdelers van houtkachels en haarden, en diverse milieubewegingen en aanverwante instellingen met als voornaamste doelstelling de uitstoot van fijn stof door houtkachels en haarden te verlagen.

De Green Deal verbindt iedereen ertoe op korte termijn te zorgen voor een sanering van de vervuilende oude houtstooktoestellen en het verbeteren van het stookgedrag. Op korte en middellange termijn wil de Green Deal gezinnen die verder wensen te verwarmen met hout, sturen richting emissiearme en zeer energiezuinige toestellen.

Bijkomend wordt ook ingezet op een correct gebruik, een goede installatie en onderhoud, maar op een betere brandhoutkwaliteit en verder onderzoek. Deze studie, uitgevoerd door CE Delft, in opdracht van de VMM, kadert in dit engagement.