Hermeandering van de Oude Kale

De Oude Kale in Landegem (Deinze) kronkelt weer door het landschap. Het nieuwe traject van de waterloop is ecologisch waardevoller met afwisselend steile en zachte bochten en onverharde oevers. De waterkwaliteit verbetert en de omgeving wordt waardevoller voor fauna en flora.

Landegem

Beheer waterlopen

Kwaliteit waterlopen

Deel online

Herstel van historische ingreep

De kronkelende Oude Kale werd in de jaren 1980 rechtgetrokken en maakte plaats voor de verbreding van het Schipdonkkanaal. De grond die vrijkwam bij de verbreding werd o.a. gebruikt om delen van de voormalige meersen tussen de Brouwerijstraat in het zuiden en het centrum van Merendree ten noorden van Landegem op te hogen. Op die terreinen groeide een spontaan bos met vooral wilgen en vlieren.

25 jaar geleden werd de waterloop opnieuw verbreed en werden de oevers beschermd met doorgroeibetonplaten om een efficiënte doorvoer van water naar het waterproductiecentrum in Kluizen te garanderen. Dit had een negatieve invloed op de waterkwaliteit en biodiversiteit.

Om de ecologische kwaliteit van de waterloop te herstellen zorgde de VMM daarom voor een hermeandering van de waterloop. De kapwerken begonnen in juni 2023, na twee maanden gingen ook de graafwerken van start. Daarna dempten we het oude traject verder en leggen we er een dijkje op aan.

Daar waar het nieuwe traject aansluit op het oude traject is oeverbescherming aangebracht. We legden ook een afvoergracht aan voor o.a. regenwaterafvoer van woningen langs de Oude Kale. De werken werd beëindigd in het najaar van 2024

Betere leefomgeving voor fauna en flora

In 2017 rondde de VMM het beekherstel in het centrum van Landegem af. De Oude Kale werd 300 meter langer en kreeg natuurlijke oevers. Uit onderzoek weten we dat deze ingrepen zorgen voor betere waterkwaliteit en waterleven.

Ter hoogte van het station van Landegem, enkele honderden meters stroomafwaarts, deden we hetzelfde in 2023 en 2024. Nieuwe meanderbochten maken de Oude Kale ongeveer 400 meter langer. Door het kronkelende patroon varieert de stroomsnelheid en verbeteren de leefomstandigheden voor vissen en andere fauna en flora.

Boscompensatie

De aanleg van het kronkelend traject ging ten koste van een deel van het bos. We rooiden alleen wat strikt noodzakelijk is voor een vlotte uitvoering van de werken. Tijdens de winter na dit project planten we in de directe omgeving meer dan het dubbele van wat verdwijnt. Dat doen we op de gedempte rechte delen en op de aanpalende graslanden.

Aanpak van Japanse duizendknoop

De Japanse duizendknoop is heel aanwezig rond de Oude Kale. Het is een uitheemse plant die sterk woekert en inheemse plantensoorten verdringt. Langs een groot deel van de rechtgetrokken Oude Kale komt ze al voor en op sommige plaatsen zelfs tot de aanpalende tuinen. 

Om de verspreiding van deze plant tijdens de werken tegen te gaan, namen we volgende maatregelen:

• In de werkzone maaiden we de plant voor de werken beginnen. De wortels in de bovenste grondlaag (waar de groeikronen zitten) verwijderden we machinaal (o.a. via een zeefmachine) 
• We stapelden alle plantenresten tijdelijk in de zone waar de plant voorkomt. We vermijdden dat de plant in de Oude Kale terechtkwam en zich verder verspreidde via machines.
• Bij het opvullen van de rechtgetrokken loop werden de plantenresten onder de grondwatertafel gedeponeerd. Een deel (dat gemengd was met steen- en zwerfafval) werd afgevoerd.
• Aanpakken van de Japanse duizendknoop kan de verspreiding ervan via haar wortels stimuleren. Om dat te verhinderen, groeven we een verticale folie rond de werkzone. Dit gebeurde ook aan de kant van de aanpalende tuinen. Zo isoleren we de plant binnen de werkzone.

Hiermee verdwijnt de Japanse duizendknoop niet definitief. Nadien moet de plant nog manueel moeten weggehaald worden om verdere verspreiding tegen te gaan.

Partners

De VMM voerde deze werken uit in nauw overleg met De Vlaamse Waterweg (op wiens gronden de werken plaatsvonden), Natuurpunt (die het gebied zal beheren) en het Agentschap voor Natuur en Bos.