Hermeandering Oude Kale in Landegem

Tussen de spoorweg in Landegem en de Veldestraat in Merendree werkt de VMM momenteel aan ecologisch herstel van de Oude Kale. Ter hoogte van het station krijgt de waterloop een natuurlijk kronkelend traject met afwisselend steile en zachte bochten en onverharde oevers. De waterkwaliteit verbetert en de omgeving wordt waardevoller voor fauna en flora.

Beheer waterlopen

Deel online

Herstel van historische ingreep

De kronkelende Oude Kale werd in de jaren 1980 rechtgetrokken en maakte plaats voor de verbreding van het Schipdonkkanaal. De grond die vrijkwam bij de verbreding werd o.a. gebruikt om delen van de voormalige meersen tussen de Brouwerijstraat in het zuiden en het centrum van Merendree ten noorden van Landegem op te hogen. Op die terreinen groeide een spontaan bos met vooral wilgen en vlieren.

25 jaar geleden werd de waterloop opnieuw verbreed en werden de oevers beschermd met doorgroeibetonplaten om een efficiënte doorvoer van water naar het waterproductiecentrum in Kluizen te garanderen. Dit had een negatieve invloed op de waterkwaliteit en biodiversiteit.

Om de ecologische kwaliteit van de waterloopp te herstellen zorgde de VMM daarom voor een hermeandering van de waterloop. De kapwerken begonnen in juni 2023, na twee maanden gingen ook de graafwerken van start. Daarna dempten we het oude traject verder en leggen we er een dijkje op aan. Daar waar het nieuwe traject aansluit op het oude traject is oeverbescherming aangebracht. We legden ook een afvoergracht aan voor o.a. regenwaterafvoer van woningen langs de Oude Kale. De werken werd beëindigd in het najaar van 2024

Betere leefomgeving voor fauna en flora

In 2017 rondde de VMM het beekherstel in het centrum van Landegem af. De Oude Kale werd 300 meter langer en kreeg natuurlijke oevers. Uit onderzoek weten we dat deze ingrepen zorgen voor betere waterkwaliteit en waterleven.

Ter hoogte van het station van Landegem, enkele honderden meters stroomafwaarts, deden we hetzelfde in 2023 en 2024. Nieuwe meanderbochten maken de Oude Kale ongeveer 400 meter langer. Door het kronkelende patroon varieert de stroomsnelheid en verbeteren de leefomstandigheden voor vissen en andere fauna en flora.

Boscompensatie

De aanleg van het kronkelend traject gaat ten koste van een deel van het bos. We rooien alleen wat strikt noodzakelijk is voor een vlotte uitvoering van de werken. Tijdens de winter na dit project planten we in de directe omgeving meer dan het dubbele van wat verdwijnt. Dat doen we op de gedempte rechte delen en op de aanpalende graslanden.

De VMM voerde deze werken uit in nauw overleg met De Vlaamse Waterweg (op wiens gronden de werken plaatsvonden), Natuurpunt (die het gebied zal beheren) en het Agentschap voor Natuur en Bos.

Aanpak van Japanse duizendknoop

De Japanse duizendknoop is heel aanwezig rond de Oude Kale. Het is een uitheemse plant die sterk woekert en inheemse plantensoorten verdringt. Langs een groot deel van de rechtgetrokken Oude Kale komt ze al voor en op sommige plaatsen zelfs tot de aanpalende tuinen. 

Om de verspreiding van deze plant tijdens de werken tegen te gaan, nemen we volgende maatregelen:

• In de werkzone maaien we de plant voor de werken beginnen. De wortels in de bovenste grondlaag (waar de groeikronen zitten) verwijderen we machinaal (o.a. via een zeefmachine) 
• We stapelen alle plantenresten tijdelijk in de zone waar de plant momenteel voorkomt. We vermijden dat de plant in de Oude Kale terechtkomt en zich verder verspreidt via machines.
• Bij het opvullen van de rechtgetrokken loop worden de plantenresten onder de grondwatertafel gedeponeerd. Een deel (dat gemengd was met steen- en zwerfafval) wordt afgevoerd.
• Aanpakken van de Japanse duizendknoop kan de verspreiding ervan via haar wortels stimuleren. Om dat te verhinderen, graven we een verticale folie rond de werkzone. Dit gebeurt ook aan de kant van de aanpalende tuinen. Zo isoleren we de plant binnen de werkzone.

Hiermee verdwijnt de Japanse duizendknoop niet definitief. We zullen de plant nadien nog manueel moeten weghalen om verdere verspreiding tegen te gaan.