Leve(n) de Woluwe: naar een groenblauw netwerk

In het dichtbevolkte gebied rond Brussel is de groene ruimte beperkt en de Woluwe grotendeels ingekokerd. De openlegging van de Woluwe vanaf het Zoniënwoud tot Vilvoorde moet een groenblauw netwerk creëren dat wateroverlast in verstedelijkt gebied tegengaat en de omgeving een ecologische opsteker geeft. De openlegging verloopt over meerdere jaren en is afhankelijk van grote infrastructuurprojecten.

Over de problematiek

De Woluwevallei strekt zich uit over het grondgebied van de gemeentes Zaventem, Kraainem, Machelen en Vilvoorde grenzend aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Door de vallei stroomt de Woluwe, een waterloop die ontspringt in Watermaal-Bosvoorde en uitmondt in de Zenne ter hoogte van Vilvoorde.

Het verstedelijkte Brussel met zijn heuvelachtig landschap zorgt ervoor dat de ingekokerde waterloop  bij hevige regenval zeer grote hoeveelheden water te verwerken krijgt. Dit kan lokaal voor wateroverlast zorgen. Door de Woluwe open te leggen kan ze meer water bergen. Bovendien zorgt de openlegging voor een waardevolle groenblauwe verbinding door verstedelijkt gebied. Zo krijgen fauna en flora opnieuw kansen. De VMM werkt hiervoor samen met het Regionaal Landschap Brabantse Kouters.

Studiefase

Sinds november 2015 beheert de VMM zowel de open als de ingekokerde Woluwe wat opportuniteiten biedt voor een globale aanpak en opwaardering. De opmaak van een geïntegreerd hydraulisch model in 2015-2016 toonde hoe een openlegging van de waterloop zou reageren op het rioolstelsel. Een haalbaarheidsstudie in 2018 concludeerde dat de openlegging van de Woluwe realiseerbaar is tussen Diegem (de zone van de Haachtsesteenweg parallel langs de Woluwelaan, waar de waterloop momenteel in het rioolstelsel verdwijnt) tot aan het viaduct van Vilvoorde, niet ver van de monding in de Zenne. Het ganse project is opgedeeld in deelprojecten die de komende jaren in verschillende fases worden uitgevoerd.

Grote infrastructuurprojecten beïnvloeden de openlegging

In de vallei van de Woluwe lopen er enkele grote infrastructuurprojecten die de omgeving op korte termijn ingrijpend doet veranderen. Het gaat over de bouw van de Broeklin-site (vroegere U-Place) in Machelen, de opwaardering van de oude industriële site (BUDA) langs het kanaal Brussel-Charleroi en de Zenne, de bouw van de gevangenis van Haren en de vele werken van het Agentschap Wegen en Verkeer en de Werkvennootschap aan de R22. Deze ingrepen hebben een impact op de openlegging van de Woluwe en de timing van de verschillende werken.

Werken op het terrein

De volgende projecten staan op de planning of zijn in uitvoering:

1/ De Woluwe ter hoogte van de Leuvensesteenweg te Zaventem

In een eerste fase werden de volgende ingrepen uitgevoerd:

• Een hermeandering en openlegging van de Woluwe zorgen ervoor dat de vallei meer water kan bergen.
• Door de aanleg van een winterbed krijgt de Woluwe een ecologische opwaardering. 

In 2023 start een volgende fase welke extra ruimte voor de Woluwevallei zal creëren.

2/ De Woluwe tussen de Nieuwbrugstraat te Machelen en de verkeerswisselaar R0-A201

De Woluwe krijgt een nieuwe bedding met brede natuurlijke oevers tussen de Haachtsesteenweg en de Nieuwbrugstraat te Machelen (2022), tussen de Haachtsesteenweg en de verkeerswisselaar R0-A201 (2023-2024) en ter hoogte van de verkeerswisselaar R0-A201 (2024-2028). Dit zorgt voor 80.000 m³ extra buffervolume. 

Water krijgt meer ruimte en de rivier kan gemakkelijker water bufferen. zo mengt het zicht niet met het rioolwater, geraakt het rioleringssysteem (moerriolen) minder snel overbelast en daalt het overstromingsrisico. We maken de Woluwe robuuster tegen hevige regenbuien en lange periodes van droogte. 

We zetten ook in op waterbeleving door buurtparken aan te leggen ter hoogte van de Villastraat, de Budasteenweg en de Donjon-vijvers. Deze buurtparken krijgen met hun streekeigen groen, natuurlijke speelterreintjes, paden en rustbanken een recreatieve én educatieve functie. Dit project wordt financieel ondersteund door het Agentschap Natuur en Bos. De aanleg van deze buurtparken wordt in de loop van 2024 afgewerkt.

3/ De Woluwe in een latere fase

In een latere fase zal de Woluwe worden opengelegd tussen de R22 en de Zenne en ter hoogte van het containerpark te Kraainem. Tevens zal een winterbed aangelegd worden vanaf de grens met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de afrit van de E40. En wordt er geïnvesteerd in de opwaardering van het bufferbekken aan de Hector Henneaulaan te Zaventem.