Vuilvang haalt drijvend zwerfvuil uit Jeker in Tongeren

De Jeker in Tongeren kampt zoals veel van onze Vlaamse waterlopen met drijvend zwerfvuil. In 2020 plaatste de Vlaamse Milieumaatschappij er twee vuilvangen. Wat begon als een innovatief idee, is ondertussen een beproefd concept: in 2021 werd meer dan 18.000 kg afval uit de Jeker gevist. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir ontvangt vandaag haar Nederlandse collega-minister Sigrid Kaag in Tongeren om de goede werking ervan te tonen op het terrein.

8 maart 2022

Deel online

Hoe werkt een vuilvang?

Een vuilvang is een barrière die het drijvend vuil, vooral zwerfvuil zoals blikjes en verpakkingsmateriaal, tegenhoudt. Op geregelde tijdstippen wordt de vuilvang leeggemaakt en wordt al het vuil geïnventariseerd om na te gaan wat de oorsprong ervan is. Dankzij een vlotte samenwerking met de stad Tongeren is het al gelukt om een aantal van de vervuilers op te sporen en aan te manen.

"Een propere waterloop door de stad is een troef. Daarom hebben we samen met de VMM de Jeker terug opengelegd in het stadspark en werken we ook graag mee aan de voorkoming van zwerfvuil in de waterloop," zegt Patrick Dewael, burgemeester van Tongeren.

Waarom vuil vangen?

Waterlopen in Vlaanderen bevatten erg veel zwerfvuil. Het is jammer genoeg verbijsterend hoeveel vuil we uit het water halen. In 2021 heeft de Vlaamse Milieumaatschappij op de twee locaties samen al meer dan 18.000 kg zwerfvuil uit de Jeker geschept. Dat is enkel het vuil dat aan de oppervlakte drijft en groot genoeg is om door de barrière tegengehouden te worden. Kleinere partikels blijven niet altijd aan oppervlakte maar zweven onder de barrière door. En heel zware afvalelementen belanden op de bodem. Zo halen we bijvoorbeeld elk jaar spectaculair veel fietsen, winkelkarren en nadarhekken uit de Dijle in het centrum van Leuven.

"Het belang van propere rivieren kan niet worden onderschat. Ze zijn een bron van leven en een toevluchtsoord voor ons allen bij warm weer. Via de vuilvangen hebben we al serieuze stappen voorwaarts gezet om het water van het Maasbekken opnieuw schoon te maken, maar om het probleem bij de bron aan te pakken is een mentaliteitswijziging nodig. In Vlaanderen kunnen gemeenten bijvoorbeeld al beroep doen op onze zwerfvuilhandhavers en voeren we bewustzijnscampagnes via de Mooimakers. Maar de zwerfvuilproblematiek stop niet aan de grens. Door als goede buren het probleem samen bij de bron aan te pakken zorgen we gezondere en schonere rivieren in Vlaanderen én in Nederland", zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir.

Internationale samenwerking

Ondanks de mooie resultaten die de vuilvangen boeken, blijven onze waterlopen nog steeds vervuild en het wordt iedereen stilaan duidelijk: het zal inzet en grensoverschrijdende samenwerking vereisen om het tij te doen keren. Daarom hebben binnen- en buitenlandse partners via het Interreg Euregio Maas-Rijn project LIVES vier jaar lang de handen in mekaar geslagen om plastiekvervuiling in het Maasbekken aanpakken. Van 2018 tot 2022 hebben de partners intensief samengewerkt: vuilvangers plaatsen, opruimacties organiseren, slim monitoren en sensibiliseren. Naast de plaatsing van de 2 vuilvangen in Tongeren, heeft de Vlaamse Milieumaatschappij nog 5 andere vuilvangen geplaatst in het Maasbekken, nabij Pelt en Maaseik.

Is het voldoende om het vuil op te vangen?

"Naast de verwijdering van het vuil uit de waterloop is het cruciaal dat we ook brongericht werken. Preventie en handhaving zijn hierbij cruciaal," zegt Patrick Jans, schepen van Milieu van Tongeren.

Enkel het vuil opvangen en opruimen, is dweilen met de kraan open. Als we zwerfvuil in onze waterlopen willen aanpakken, moeten we voorkomen dat het erin terecht komt. Voor effectieve preventieve acties moet het afval consequent gemonitord worden, moet de bron van het afval teruggevonden worden en moeten de juiste actoren aangesproken worden. Hiervoor is een goede en doorgedreven samenwerking nodig met de lokale besturen én afstemming met de buurlanden.

Daarom ontvangt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir vandaag haar Nederlandse collega-minister Sigrid Kaag in Tongeren. Om de goede werking van de vuilvang te tonen op het terrein, maar ook om de samenwerking tussen de verschillende overheden in Vlaanderen, maar ook daarbuiten te bekrachtigen.