Twee jaar na de grote wateroverlast: waar staan we?

Exact twee jaar geleden vielen niet alleen in Wallonië, maar ook in Vlaanderen extreme neerslaghoeveelheden. Het volledige Demerbekken en grote delen van het Maas- en Dijlebekken kregen de meeste regen te verwerken. Onder meer in Voeren en omgeving was de situatie dramatisch. De wateroverlast, ondergelopen huizen, schade aan gebouwen en wegen, … zijn niet vergeten. Intussen zijn heel wat werken gestart of uitgevoerd en maatregelen genomen. Tijd om een balans op te maken.

14 juli 2023

Deel online

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir: “Exact twee jaar geleden stond ik samen met de burgemeester tot aan mijn knieën in het water in Moelingen. Voor mij maakte het één ding duidelijk: wij moeten ons voorbereiden op de gevolgen van de klimaatverandering. Dankzij de Blue Deal zijn we erin geslaagd om water op verschillende plaatsen in Vlaanderen, ook in Moelingen, opnieuw ruimte te geven en zijn de inwoners beter beschermd tegen overstromingsgevaar. En we moeten verder op die weg doorgaan.”

Met de Blue Deal – het ambitieuze plan van de Vlaamse Regering om waterschaarste en droogte tegen te gaan – werd meer dan een half miljard geïnvesteerd in projecten die extra bergingsruimte voor water creëren of ervoor zorgen dat het water minder traag naar de lager gelegen gebieden stroomt op momenten van extreme neerslag. De Blue Deal projecten maken op hun beurt van Vlaanderen opnieuw een veiligere plek om in te wonen en te leven. Zie hieronder een lijst van projecten van de Vlaamse Milieumaatschappij (sommige zijn gerealiseerd samen met partners).

Weerbaar Waterland

De Vlaamse Regering vroeg na de grote wateroverlast van 2021 aan een multidisciplinair expertenpanel een onderbouwd advies om Vlaanderen beter te beveiligen tegen hoogwater. Het advies volgde in juli 2022 met een strategie voor waterzekerheid in Vlaanderen: tien samenhangende acties en een plan van aanpak om die strategie in uitvoering te brengen. Vlaams minister Demir: “Het advies was geen slot, maar een nieuw begin. De start van een systemische aanpak voor waterveiligheid en waterzekerheid in Vlaanderen. Zo maken we samen van Vlaanderen een Weerbaar Waterland.”

Vlaams klimaatadaptatieplan

In 2022 werd ook het Vlaams klimaatadaptatieplan goedgekeurd, opnieuw met bijzondere aandacht voor de wateroverlastproblematiek. De wetgeving werd grondig onder de loep genomen en aangepast, onder meer voor de watertoets en de hemelwaterverordening, om nog beter voorbereid te zijn op wateroverlast. Daarnaast maakt de Vlaamse Regering ook actief werk van ontharding en het behoud van Watergevoelige Open Ruimte Gebieden (WORG’s).

Waarschuwingen voor wateroverlast

Vlaanderen beschikt via de website waterinfo.be over een overstromingsvoorspeller vanuit de rivieren en waterlopen, namelijk de fluviale overstromingen. Deze website is gericht op zowel particuliere als professionele gebruikers. Om deze data ook via een app beschikbaar te maken ondersteunen we de verdere ontwikkeling van de app Hydroalarm. Hierbij zullen burgers zelf de voor hen meest relevante meetgegevens van waterinfo.be als alarm kunnen instellen.

Naast de fluviale overstromingen, wordt ook verder ingezet op de pluviale overstromingen om beter te kunnen waarschuwen voor wolkbreukscenario’s. Door de Vlaamse Milieumaatschappij wordt daarom aanvullend een gebiedsdekkend waarschuwingssysteem voor wateroverlast door hevige neerslag uitgewerkt voor professionele gebruikers, dat deze zomer wordt uitgetest in Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Antwerpen. Na de testperiode zal het systeem worden geëvalueerd door de gebruikers, verder verbeterd en ter beschikking worden gesteld aan alle Vlaamse provincies, gemeenten, hulpverleners, e.d. 

In alle Vlaamse provincies worden ook de noodplannen geoptimaliseerd.

Realisaties, werken in uitvoering en ontwerp door de VMM

Uitgevoerd sinds de waterbom van juli 2021

• Aanleg van een winterbed op de Berwijn in Moelingen, dat in 2021 zwaar werd getroffen door de overstromingen
• Aanleg van een meander op de Kleine Nete aan Ark van Noë in Kasterlee
• Aanleg van 5 meanders op de Kleine Gete aan de kasteelhoeve te Wange/Landen
• Aanleg van waterkeringsdijken langs de Winge in Rotselaar
• Herinrichting van de Grote Leigracht ter optimalisatie van de werking van het wachtbekken Webbekomsbroek op de Demer/Velpe in Diest
• Fase 1 van de aanleg van wachtbekkens en dijkwerken op de Marke in Galmaarden
• Eerste fasen van de aanleg van een langgerekt overstromingsgebied langs de Kleine Nete ter hoogte van De Zegge (Geel, Kasterlee)
• Hermeandering van de Warmbeek in Hamont-Achel
• Verbetering van de waterhuishouding in het Schulensbroek te Linkhout
• Aanleg van waterkeringsdijken langs de Noordede in de Nukkerswijk in Bredene
• Inrichting vijver Neeralfene op de Bellebeek te Ternat

Werken in uitvoering

• Renovatie van de uitstroomkoker van de Handzamevaart in Kortemark en aansluitende dijkwerken stroomafwaarts
• Aanleg van een winterbed op de Ledebeek in Lochristi
• Openlegging van de Kerkebeek aan Ten Boomgaarde in Brugge
• Openlegging van de Woluwe in de Vlaamse rand rond Brussel (verschillende werven met AWV en De Werkvennootschap)
• Renovatie van de Grote Steunbeer op de Demer in Diest voor een adequate regeling van doorvoer van hoogwater en de werking van de wachtbekkens Webbekomsbroek in Diest en Schulensmeer in Lummen
• Aanleg van meanders op de Kleine Nete in het Olens Broek opwaarts van Herentals
• Openlegging van de Dijle op de Hertogensite in Leuven
• Laatste fase – na gerechtelijke onteigening - van de aanleg van een langgerekt overstromingsgebied langs de Kleine Nete ter hoogte van De Zegge (Geel, Kasterlee)
• Aanleg van meanders op de Bollaak in Ranst
• Herinrichting van de oevers van de Vrouwvliet in Mechelen
• Verbreding van het gabarit en ecologische inrichting van de Grote Beverdijkvaart in de polder van Veurne-Ambacht
• Aanleg van een overstromingsgebied en verbeterde oevers op de Rivierbeek in Oostkamp
• Oeverherinrichting op de Noordede ter hoogte van de Blauwe Sluis in Bredene

Werken in ontwerp

• Omleiding van hoogwater op de Ieperlee rond Ieper via de vesten naar de Wieltjesgracht
• Uitbreiding van de buffercapaciteit van het overstromingsgebied (wachtbekken) Verdronken Weiden op de Ieperlee stroomopwaarts van Ieper
• Openlegging van de koker van de Handzamevaart in Kortemark
• Openlegging van de kokers van de Grote Herk en de Kleine Herk in Alken
• Verbreding van de doorvoercapaciteit van de Zwalm in Nederzwalm richting de uiterwaarden van de Schelde
• Fasen 2A en 2B van de aanleg van wachtbekkens en waterkeringsdijken op de Marke in Herne
• Openlegging van de Gaverbeek langs de Zuiderlaan in Waregem
• Openlegging met overstromingszone van de Gaverbeek op het Collegeplein in Harelbeke
• Openlegging van de Heulebeek in het centrum van Gullegem (Wevelgem)
• Openlegging en hermeandering (5 meanders) van de Zenne in Halle
• Hermeandering en openlegging van het Groot Schijn respectievelijk in het Schijnpark en aan het Lobroekdok in Antwerpen
• Fase 1 van de hermeandering van de Kleine Nete ter hoogte van de Olympiadelaan in Herentals
• Creëren van een overstromingszone op de linkeroever van de Grote Gete aan de Getestraat in Tienen
• Realisatie overstromingsgebied en beschermingsdijken op de Kleine Gete-Vloedgracht te Zoutleeuw
• Ontwerp openlegging Provinciegeleed in Oostende
• Ontwerp hermeandering Mandel in Oostrozebeke, Dentergem, Wielsbeke
• Aanleg waterkering langs de Mandel in Ingelmunster
• Aanleg van dijkwerken en waterberging langs de Mandel in Izegem
• Aanleg waterkering langs de Heulebeek in Ledegem
• Aanleg meanders op de Aa opwaarts Grobbendonk

Meer info vind je op de website van de Blue Deal en in het advies van het expertenpanel hoogwaterbeveiliging 'Weerbaar Waterland'.