Realisatie totaalplan Mark naar volgende fase

Het totaalplan van de Mark is in volle uitvoering en gaat binnenkort een volgende fase in. Deze zomer hebben enkele uitgevoerde werken al meteen hun nut bewezen, maar we konden ook vaststellen dat de geplande werken nog broodnodig zullen zijn om het valleigebied van de Mark nog beter te beschermen tegen wateroverlast en overstroming. We nemen je even mee doorheen de realisaties en de volgende stappen.

14 oktober 2021

Deel online

Beschermdijken meteen van nut

In de zomer van 2021 viel op veel plaatsen in Vlaanderen hevige neerslag met wateroverlast tot gevolg. Ook het stroomgebied van de Mark werd opnieuw getroffen.  Eind januari kon het gecontroleerd overstromingsgebied (GOG) in Sint-Pieters-Kapelle wateroverlast langs de Mark nog vermijden. Maar later op het jaar, op 29 juni, zorgde hevige neerslag onmiddellijk voor pluviale overstromingen langs de valleiflanken en een snelle stijging van het water in de waterlopen. Rond middernacht liep het GOG onvermijdelijk helemaal vol en kreeg onder meer het centrum van Herne te maken met wateroverlast.

De lokale beschermdijken die begin dit jaar in het dorpscentrum van Herne waren aangelegd, konden ter hoogte van de Rendries en de Stationsstraat  al voorkomen dat het water de woningen binnen stroomde. Maar een deel van de werken van de VMM waren nog in uitvoering waardoor enkele uitrolbare mobiele waterkeringen en schotten nog niet beschikbaar waren. Gelukkig was er een goede samenwerking tussen de gemeente, de brandweer, de Civiele Bescherming, de gemeentelijke Technische Dienst, de VMM en enkele lokale landbouwers, waardoor we het water van de Mark achter de bedijking konden houden met tijdelijke waterkeringen. Ondertussen zijn alle mobiele waterkeringen en schotten geleverd. Op 21 oktober zal de brandweer die ter plaatse uittesten.

De dag nadien doorkruiste de afvoerpiek ook de gemeentes Galmaarden en Geraardsbergen, maar daar bleef de overlast beperkt tot het overstromen van enkele weilanden en dwarswegen. En als het water toch het dorp had bereikt, dan was er voor de inwoners van Galmaarden de geruststelling dat ook daar de beschermdijk in het centrum van het dorp al is aangelegd. Deze nieuw aangelegde beschermdijk zou in combinatie met de verbeterde afvoer, de woningen in onder meer de Nieuwstraat en de Tollembeekstraat kunnen beschermen. 

Bescherm- of dwarsdijk Een dijk is een dijk? Nee hoor. Even een spoedcursus! Beschermdijk In de dorpskernen van Galmaarden en Herne heeft de VMM beschermdijken aangelegd. Deze dijken beschermen de huizen tegen het water vanuit de waterloop. Langs deze beschermdijken ligt er géén gecontroleerd overstromingsgebied of wachtbekken. De functie van deze dijken is enkel het beschermen van huizen en/of infrastructuur en ontneemt een gedeelte van het natuurlijk overstromingsgebied van Mark waar woningen werden gebouwd.

Dwarsdijk Bij de aanleg van een gecontroleerd overstromingsgebied (GOG) wordt er geen dijk gebouwd rond woningen, maar wordt wel op een strategische plaats een dwarsdijk door de vallei aangelegd.  Die dijk ligt dwars op de loop van de waterloop. Waar de dijk de waterloop kruist, bouwen we een automatisch werkende stuw. In geval van extreme watersnood treedt de stuw in werking en wordt het water in de al overstroomde vallei enkele centimeters hoger opgestuwd. Door het water in dit gebied op te houden, wordt het afwaarts waterpeil lager gehouden.

Uitvoering plan naar volgende fase

Na grondige voorbereidingen komt in de volgende fase van het totaalplan de aanleg van 3 nieuwe GOG’s en een uitbreiding van het bestaande GOG in Sint-Pieters-Kapelle aan bod. Eens gerealiseerd zullen we niet langer 129.000 m³ maar 1.400.000 m³ of 1,4 miljard liter buffervolume hebben. Afwaarts moeten deze GOG’s het waterpeil in de dorpskernen lager houden en in het bijzonder het water aan de Stationsstraat in Herne beter onder het straatniveau houden, waardoor er minder nood zal zijn aan het plaatsen van mobiele waterkeringen.

We voorzien ook nog de aanleg van lokale beschermdijken buiten de centra, aan de woningen die risico lopen op wateroverlast.  Hiervoor zullen we de betrokkenen op korte termijn contacteren.

Met alle bovenstaande realisaties zijn de gemeenten Herne en Galmaarden in de toekomst beter beschermd tegen wateroverlast vanuit de Mark. Ondertussen zijn ook de rioolbeheerders in de streek bezig met de aanpak van wateroverlast afkomstig van het lokale watersysteem. Wanneer ook hun realisaties achter de rug zullen zijn, zal het gebied optimaal beschermd zijn tegen wateroverlast.

Figuur: Op deze langsdoorsnede van de Mark is te zien hoe via de extra buffering (donkerblauwe arcering) een peildaling in de centra (rode arcering) wordt gerealiseerd. Afwaarts Galmaarden spreken we van een daling in het piekdebiet van ongeveer 40%, wat uiteraard ook de Dender ten goede komt.