EU-strategie voor waterzekerheid in 10 vragen en antwoorden
De Europese Commissie lanceerde in mei 2025 de Water Resilience Strategy om de watercyclus te herstellen, waterzekerheid voor mens en milieu te garanderen en de Europese watersector toekomstbestendig en concurrerend te maken.
19 juni 2025
Deel online
Met deze strategie reageert de Europese Commissie op de vraag van de lidstaten en van verscheidene Europese federaties. Europa versterkt hiermee zijn eigen concurrentiepositie als pionier in duurzaam watergebruik en meer waterzekerheid. Onderstaande Q&A licht de voornaamste krachtlijnen toe.
Waarom is een Water Resilience Strategy nodig?
Water is onmisbaar voor onze gezondheid, landbouw, industrie, biodiversiteit en energievoorziening. Toch staat deze hulpbron steeds meer onder druk door klimaatverandering en menselijke activiteiten. Jaarlijks kampt 30% van het Europese grondgebied met waterschaarste. Tussen 1980 en 2023 veroorzaakten overstromingen een schade van 325 miljard euro. Zonder Europese actie dreigen deze risico’s verder te escaleren.
Wat wil de strategie bereiken?
De strategie beoogt:
- een veilige en betaalbare toegang tot water voor iedereen
- het herstel van natuurlijke watercycli
- innovatie en digitalisering in de watersector
- een weerbare infrastructuur tegen klimaatimpact
- een betere uitvoering van bestaande EU-wetgeving
Welke concrete acties stelt de Commissie voor?
De strategie bundelt ruim 30 acties in vijf thema’s:
- Betere uitvoering van EU-wetgeving De Commissie start gestructureerde dialogen met lidstaten en waterautoriteiten om de naleving van bestaande richtlijnen (zoals de kaderrichtlijn Water en de Overstromingsrichtlijn) te versterken. Lokale besturen krijgen ondersteuning bij planning en handhaving.
- Investeringen stimuleren De jaarlijkse investeringskloof voor waterbeheer bedraagt 23 miljard euro. Daarom zal in de volgende Europese Meerjarenbegroting meer aandacht gaan naar waterVia. Met dat nieuw Waterprogramma van de Europese Investeringsbank wordt 15 miljard euro beschikbaar via leningen voor projecten rond infrastructuur, natuurgebaseerde oplossingen en sanering. Ook private investeringen worden aangemoedigd.
- Versnelde digitalisering Met een actieplan voor digitalisering wil de Commissie het gebruik van slimme drinkwatermeters, satellietdata (Copernicus) en AI-toepassingen in het waterbeheer vergroten.
- Onderzoek en innovatie De strategie lanceert onder andere een Europese Wateracademie, een Water Smart Industrial Alliance en een Europese kennisgemeenschap (KIC) voor water. Er komen ook duurzaamheidscriteria voor producten (Ecolabel, Ecodesign) op basis van hun waterimpact.
- Voorbereiding op rampen De strategie versterkt het vroegtijdig waarschuwingssysteem voor droogte en overstromingen (zoals EDO en EFAS) en werkt samen met NAVO om kritieke infrastructuur te beschermen. Ook het EU-solidariteitsinstrumentarium wordt uitgebreid.
Wat betekent dit voor Vlaanderen?
Als waterbeheerder, vergunningverlener en innovatieregio kan Vlaanderen profiteren van de investeringsinstrumenten, de kennisdeling en de Europese focus op geïntegreerd beleid. Gemeenten en intercommunales krijgen meer ondersteuning rond vergunningverlening, infrastructuurplanning en toepassing van het ‘water-efficiëntie-eerst’-principe. Deze nieuwe Europese aanpak sluit sterk aan bij de Vlaamse Blue Deal.
Wordt er nieuwe wetgeving ingevoerd?
Neen. De strategie zet in op betere uitvoering van bestaande richtlijnen. Wel wordt tegen 2027 de kaderrichtlijn Mariene Strategie herzien. In de loop van 2028 wordt gekeken of en hoe de Verordening voor Waterhergebruik kan worden uitgebreid.
Wat houdt het ‘water-efficiëntie-eerst’-principe in?
Watergebruik moet zoveel mogelijk beperkt worden vóór nieuwe bronnen worden aangeboord. Hergebruik van gezuiverd afvalwater, efficiënte irrigatie en lekdetectie zijn daar voorbeelden van. Lidstaten worden aangespoord om hun eigen doelstellingen op te stellen, met als gezamenlijk streefdoel: 10% hogere efficiëntie tegen 2030.
Hoe worden landbouw en industrie hierbij betrokken?
Voor landbouw voorziet het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid in steun voor waterbesparende technieken zoals druppelirrigatie en precisielandbouw en er wordt ingezet op kennisuitwisseling rond waterefficiëntie.
Voor industrie wordt watergebruik opgenomen in duurzaamheidscriteria voor datacenters en krijgen industriële clusters ondersteuning bij het verhogen van hun efficiëntie.
Hoe draagt de strategie bij aan sociale rechtvaardigheid?
De toegang tot drinkwater en zuivering is een mensenrecht. De strategie benadrukt het belang van de Drinkwaterrichtlijn en de richtlijn Stedelijk Afvalwater, die lidstaten verplichten om water toegankelijk te maken, ook voor kwetsbare groepen.
En internationaal?
De EU wil minstens 70 miljoen mensen wereldwijd toegang bieden tot veilig drinkwater of sanitatie, en zet in op grensoverschrijdende samenwerking via de VN-Waterconventie. De Global Gateway moet investeringen in infrastructuur en governance ondersteunen.
Wat zijn de vervolgstappen?
Dit is een mededeling van de Europese Commissie. Vanaf 1 juli neemt Denemarken het Europees voorzitterschap van Polen over. We verwachten dat zij hierover het Europese politieke debat onder ministers zullen voeren op de Leefmilieuraad.
Blijf je graag op de hoogte?
We maken maandelijks voor jou een selectie van de belangrijkste nieuwsberichten op maat van de milieuprofessional.
Volg VMM op sociale media
