Droge maand maart laat zich voelen in grondwaterstanden

De nieuwe cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij tonen aan dat de droge maand maart gevolgen heeft voor de grondwaterstanden in Vlaanderen. In 51% van de meetplaatsen worden lage (34%) tot zeer lage (17%) grondwaterstanden gemeten voor de tijd van het jaar. 40% vertoont een normale grondwaterstand en 9% kent een hoge (6%) tot zeer hoge (3%) grondwaterstand voor de tijd van het jaar. Op 10 april wordt voor de periode tot 20 april tussen 0,4 mm en 11,2 mm neerslag verwacht. "Dit toont nog maar eens aan dat de grondwaterstanden in Vlaanderen erg fragiel zijn en we alles op alles moeten blijven zetten om de Blue Deal verder uit te voeren op het terrein," reageert Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir.

De maand maart was uiterst droog. Het westen van Vlaanderen ving wat meer neerslag dan de rest van Vlaanderen, maar ook daar bleef de neerslag zeer beperkt. De neerslagtotalen in het VMM-pluviometernetwerk variëren tussen 0,1 mm en 16,6 mm, met een gemiddelde van 5,45 mm (normaal maart in Ukkel: 59,3 mm). In Ukkel noteerde het KMI 2,2 mm neerslag; dit is slechts 4% van de normale hoeveelheid en deze waarde is daarmee de laagste waarneming voor de maand maart sinds 1991.

Op 85% van de meetplaatsen daalden de freatische grondwaterstanden de afgelopen maand. Op 9 april vertoonde 51% van de meetplaatsen een lage (34%) tot zeer lage (17%) freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar. 40% vertoonde een normale grondwaterstand en 9% vertoonde een hoge (6%) tot zeer hoge (3%) grondwaterstand voor de tijd van het jaar. Dat ligt in dezelfde grootte orde als in het droge voorjaar van 2020.

Noodzaak aan verdere uitvoering Blue Deal

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir: “Dit bewijst de noodzaak aan de verdere uitvoering van de Blue Deal. Na 1 jaar Blue Deal werken we op 110 plaatsen in Vlaanderen aan meer klimaatrobuuste watersystemen, zodat die meer water kunnen opnemen en vasthouden. Soms kleinschalig, soms grootschalig. De plannen voor 1.658 ha extra natte natuur worden concreet en daar bovenop wordt 750 ha extra open ruimte weerbaarder gemaakt tegen droogte. Zo werd de Grote Leibeek in Webbekoms broek al heringericht en werd het wachtbekken op de Begijnenbeek in Bekkevoort uitgebreid. Op dit moment worden ook 5 meanders op de Kleine Gete opnieuw uitgegraven zodat ze meer water kunnen vasthouden en is een grondige renovatie van de stuw Grote Steunbeer op de Demer in Diest bezig waarbij ook lokale natuur meer water wordt gegeven om vast te houden in droge periodes. Het is en blijft een werk van lange adem, maar we moeten bovenal doorzetten."


werf Kleine Gete	wachtbekken Bekkevoort

Grote Steunbeer in Diest

Naast de vele concrete werven op het terrein, is ook beleidsmatig de weg van de Blue Deal volledig ingeslagen. Zo wordt strenger toegekeken op vergunningsaanvragen in watergevoelig gebied en wordt het team milieutoezichthouders voor illegaal grondwatergebruik uitgebreid. Ook werd een decreet uitgewerkt waardoor aannemers niet zomaar grondwater in de riolering mogen laten lopen als er alternatieven zijn. Tientallen ondernemers werden intussen warm gemaakt om meer in te zetten op circulair watergebruik. Maandag lanceerde Demir nog een nieuw waterproject, 'De Tiense Watervelden', dat in de toekomst 10.000 gezinnen van drinkwater zal voorzien dankzij het restwater van suikerproducent Tiense Suiker.

“Om Vlaanderen weerbaarder te maken tegen extreme weerssituaties zet de Blue Deal op vele fronten. We mogen bovenal niet op onze lauweren rusten. We moeten ons verder structureel wapenen. Daarom blijven we de Blue Deal dag na dag verder omzetten in de praktijk door te investeren in natte natuur en ontharding zodat regenwater in Vlaanderen maximaal de kans krijgt om in de bodem door te sijpelen.”

De komende maand kent Demir nog 10 miljoen euro toe aan steden en gemeenten die hun verharde kernen gaan ontharden om ruimte te maken voor water.

“Maar we moeten natuurlijk op alles voorbereid zijn,” gaat Demir verder. “Daarom ligt er al een jaar een afwegingskader waterschaarste klaar, een instrument waarvan we hopen dat ze niet nodig gaat zijn. Lokale besturen en gouverneurs gaven aan dat zij het niet makkelijk vinden om bij extreme droge situaties knopen door te hakken: hoe moeten zij de verschillende belangen afwegen ten aanzien van elkaar. Welke waterafnames moeten voorrang krijgen, welke impact heeft dat op wie? Om op die vragen een antwoord te bieden heeft een team onder leiding van Patrick Willems een kader gemaakt om hen daarbij te helpen. Dat ligt klaar voor het geval het nodig is, wat tot nader order nog niet het geval lijkt.”

Lees het toestandsrapport (12 april 2022)