Aandacht voor PFAS in plannen en maatregelen voor de toekomst

De Europese kaderrichtlijn Water is in Vlaanderen omgezet in het decreet Integraal waterbeleid. Die moet zorgen voor een goede toestand van zowel oppervlakte- als grondwater. Om dit te realiseren stelde de Vlaams Regering, op voorstel van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW), op 1 juli laatstleden stroomgebiedbeheerplannen vast voor de volgende zes jaar. De VMM coördineert de werking van de CIW en het VMM-onderzoek vormt de basis voor de beleidsvorming. PFAS is een van die gevaarlijke stoffen die hierbij specifieke aandacht krijgt. Op Europees niveau stuurt de VMM mee aan om de PFAS-problematiek aan te pakken aan de bron.

18 juli 2022

Deel online

Via stroomgebiedbeheerplannen gecoördineerd door de VMM

De Europese kaderrichtlijn Water is in Vlaanderen omgezet in het decreet Integraal waterbeleid. Deze richtlijn stelt een goede toestand voor oppervlakte- en grondwater voorop. Voor oppervlaktewater betekent dit dat zowel de ecologische als de chemische toestand goed moet zijn, voor grondwater moeten de chemische en kwantitatieve toestand goed zijn.

Om die goede toestand te realiseren moet Vlaanderen stroomgebiedbeheerplannen maken en een maatregelenprogramma opstellen. Deze plannen worden elke 6 jaar geëvalueerd en geactualiseerd. Dit is de taak van de CIW (Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid) die mede gecoördineerd wordt door de VMM en waarin alle actoren betrokken bij het waterbeleid vertegenwoordigd zijn. Op 1 juli keurde de Vlaamse Regering de nieuwe stroomgebiedbeheerplannen goed voor de komende zes jaar en lanceerde die onder de naam 'De Grote Stroomversnelling''.

De stroomgebiedbeheerplannen vertrekken van een DPSIR-analyse: Driving Forces, Pressures, Status, Impact, Response. Wat zijn de actoren en activiteiten die een impact hebben op de waterkwaliteit, welke drukken veroorzaken ze, wat is de actuele toestand van het oppervlaktewater en grondwater en hoe kunnen we hieraan remediëren? Deze analyses gebeuren op niveau van elk individueel waterlichaam en voor verschillende verontreinigende stoffen. Deze resultaten worden naast de resultaten gelegd van de actuele waterkwaliteit om te evalueren hoe ver we nog zitten van de goede toestand.

De meetresultaten van de VMM van het oppervlaktewatermeetnet, grondwatermeetnet, afvalwatermeetnet, de emissie-inventarissen, de rioolinventaris en de modelresultaten vormen de basis voor de opmaak van de analyses. Op basis van de resultaten van deze analyses en beoordelingen worden er maatregelen en acties gedefinieerd om de toestand te verbeteren. Dit kunnen acties zijn voor specifieke waterlichamen met als doel een bepaald vismigratieknelpunt op te heffen. Dit kunnen ook generieke acties zijn die voor heel Vlaanderen van toepassing zijn, waaronder de acties gericht op het terugdringen van de verontreiniging van oppervlaktewater specifiek voor gevaarlijke stoffen.

PFAS zijn gevaarlijke stoffen die in dit kader specifieke aandacht krijgt. Dat wordt meer bepaald concreet toegepast in de PFAS-impactbeoordeling die de VMM hanteert in haar adviezen in de procedure voor de omgevingsvergunning.

Via brongerichte aanpak op Europees niveau

De PFAS-crisis toont aan dat een afgestemde Europese aanpak nodig is om dit probleem bij de bron aan te pakken. Een doorgedreven aanpak daarvan staat uitgeschreven in de Europese Chemische Strategie voor Duurzaamheid. Deze Europese beleidsstrategie moet onze burgers en de leefomgeving beter beschermen en tegelijkertijd de innovatie naar veilige en duurzame chemische producten versterken. In het stappenplan bij deze strategie wordt nu voorzien om PFAS voor niet essentieel gebruik zo snel mogelijk uit te faseren. Vlaanderen speelt hierin een voortrekkersrol. De VMM volgt dit mee van dichtbij op om dit op gepaste manier te integreren in de adviesverlening van de omgevingsvergunning.

De Europese 'zero pollution strategy' (strategie van 'nulvervuiling') is een essentieel onderdeel van de Europese Green Deal en bevat als overkoepelend actieplan een aantal acties en regelgevende initiatieven om de vervuiling zoveel mogelijk terug te dringen en als dat kan te stoppen. Naast de bovenvermelde Europese Chemische Strategie zet dit actieplan in op een versterkte monitoring van PFAS in oppervlakte- en grondwater via bijkomende verplichtingen en milieukwaliteitsnormen. Daar wordt momenteel over onderhandeld binnen Europa. Deze besluitvorming zal dan finaal mee uitvoering krijgen in de meetstrategieën en de adviesverlening van de VMM. Met de pas gestarte herziening van de Richtlijn Industriële Emissies worden ook de rapporteringsverplichtingen rond PFAS verstrengd en dit zal zorgen voor een robuuster vergunnings- en handhavingskader.

Meer weten over de herziening van de richtlijn Industriële Emissies