Fytoplankton

Om te voldoen aan de doelstellingen van de Europese kaderrichtlijn Water, omgezet in het Vlaamse Decreet Integraal Waterbeleid, zouden alle waterlichamen minstens goed moeten scoren voor elk kwaliteitselement, dus ook voor fytoplankton. Maar, het kwaliteitselement ‘Fytoplankton’ is alleen relevant voor de traagstromende benedenlopen van de rivieren, de meren, de kanalen, de polderwaterlopen en de overgangswateren.

In de periode 2019-2021 haalde 65% van de 97 beoordeelde Vlaamse waterlichamen, de grotere watersystemen met een afstroomgebied groter dan 50 km²,  de vooropgestelde goede toestand (klassen “goed” en “zeer goed”). 

De bekkens in het oostelijke deel van Vlaanderen scoren over het algemeen beter dan de westelijke.

Biologische kwaliteit van oppervlaktewater op basis van fytoplankton (Vlaanderen, 2019-2021)

^{Bron: VMM}

Voor fytoplankton is er geen duidelijke evolutie. Naast de aanwezigheid van nutriënten spelen de weersomstandigheden dan ook een belangrijke rol. De mogelijke oorzaak voor het minder goede resultaat in 2016-2018 in vergelijking met 2013-2015 zijn de warme en droge zomerperiodes van 2017 en 2018. De combinatie van hogere watertemperaturen, lagere waterstanden en verminderde waterverversing/doorstroming kan immers tot algenbloei leiden. De score voor 2019-2021 is dan weer duidelijk beter. Die score is vooral gebaseerd op metingen van 2021 met  minder droge en minder warme weersomstandigheden.

Ook de statistische trendanalyse per meetpunt over de periode 2007-2021 toont geen uitgesproken beeld. Van de 91 meetpunten, die minstens 5 keer bemonsterd werden in die periode, vertoonde:

• 86% geen statistisch significante trend;
• 7% een significante verbetering;
• 8% een significante achteruitgang.

Om de ecologische toestand van de waterlopen te verbeteren, is het vooral nodig:

• de stikstof- en fosforverliezen uit de landbouw verder aan te pakken;
• de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen, waaronder pesticiden, verder terug te dringen;
• de openbare waterzuivering verder uit te breiden en te verbeteren;
• de hydromorfologische kwaliteitselementen van de waterlopen, zoals oeverstructuur en meandering, verder te verbeteren.

De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Voor de biologische kwaliteitselementen zijn vooral Groep 7B - Verontreiniging oppervlaktewater, Groep 8A - Hydromorfologie en Groep 8B - Waterbodem van belang.

Naarmate de ecologische kwaliteit van de waterlopen verbetert, wordt het steeds belangrijker om incidentele verontreinigingen snel aan te pakken en de ecologische schade in te perken.

• Meetstrategie en methodiek fytoplankton