Impact verzuring en vermesting op ecosystemen

• Verzuring en vermesting tasten ecosystemen aan en verminderen de biodiversiteit.
• Veel plantensoorten groeien van nature in vrij voedselarme condities. Bij een overmaat aan stikstof verdwijnen of verminderen soorten en kunnen planten gevoeliger worden voor stress (bv. droogte, vorst, virussen en insecten).
• Verzuring en vermesting leiden tot de uitspoeling van nitraat, voedingstoffen voor planten en metalen. Dit vermindert de bodem- en waterkwaliteit.
• In veel Vlaamse natuurgebieden vormt vermesting en verzuring door luchtvervuiling een probleem, naast factoren als versnippering en verdroging. Minder stikstofdepositie is noodzakelijk voor de instandhouding van de biodiversiteit.

De kritische last voor verzuring of vermesting is de drempel waarboven ecosystemen op lange termijn schade ondervinden door verzurende depositie of stikstofdepositie. Volgens het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 moet de oppervlakte natuur met overschrijding van de kritische lasten in 2030 minstens een derde lager zijn dan in 2005.

In 2025 is de methode voor het bepalen van de overschrijding van kritische lasten herzien op basis van een nieuwe natuurafbakeningskaart en de recentst beschikbare invoergegevens en Europese methodiek. Deze berekening is een andere methode dan de overschrijdingen van de kritische depositiewaarden voor stikstof.

In 2023 is voor alle natuur (5 ecosysteemtypen samen) de doelstelling voor 2030 al gehaald voor verzuring, maar nog niet voor vermesting. Voor vermesting is 68 % van de oppervlakte natuur in Vlaanderen in overschrijding. De stikstofdepositie is in 2023 hoger dan de kritische last voor vermesting voor:

• Alle naaldbossen (100 % van de oppervlakte).
• Ongeveer twee derde van de loofbossen (68%).
• Ongeveer één derde van de soortenrijke graslanden (31 %) en kustduinen (37%).

Voor verzuring is 42 % van de oppervlakte natuur in overschrijding. De verzurende depositie is in 2023 hoger dan de kritische last voor verzuring voor:

• De meeste naaldbossen (90 % van de oppervlakte).
• Ongeveer één derde van de heidegebieden (37 %).
• Een beperkt aandeel van de loofbossen (16 %) en kustduinen (2 %)

De oppervlakte natuur met overschrijding van de kritische lasten beperkt in de periode 2005-2023. Voor vermesting daalt de oppervlakte natuur in overschrijding van 97 % in 2005 naar 68 % in 2023:

• Voor soortenrijk grasland daalt de oppervlakte in overschrijding voor vermesting het sterkst.
• Voor loofbos daalt de oppervlakte in overschrijding met bijna één derde.
• Voor naaldbos en heide blijft de kritische last voor vermesting steeds overschreden in 2005-2023. De mate van overschrijding daalt wel in die periode.

Voor verzuring daalt de oppervlakte natuur in overschrijding: van 68 % in 2005 naar 42 % in 2023:

• Voor heide daalt de oppervlakte in overschrijding voor verzuring het sterkst.
• Voor loofbos daalt de oppervlakte in overschrijding met meer dan één derde.
• Voor naaldbos daalt de oppervlakte in overschrijding het minst.

• Meer uitleg over het VLOPS-model
• Meer uitleg over de kritische lasten volgens de massabalansmethode (rapport).