Circulair afvalwater

Vlaanderen wordt steeds vaker geconfronteerd met langere droogteperiodes. Diverse sectoren zijn daarom op zoek naar alternatieven voor kraan- of grondwater. Gezuiverd afvalwater (officieel: ‘teruggewonnen water’) is een van die alternatieven.

De toelating waterhergebruik is verplicht om teruggewonnen water in te zetten voor:

• irrigatie en beregening in de land- en tuinbouw
• irrigatie en beregening buiten de land- en de tuinbouw (bv. irrigatie openbaar groen en sportinfrastructuur, stofbestrijding, wassen van voertuigen, verkoeling op pleinen)
• andere toepassingen in open lucht die kaderen binnen een openbare dienst (bv. vullen van veegwagens)

Door de kwaliteit van afvalwater (als bron van teruggewonnen water) is een toelating waterhergebruik nodig om rechtszekerheid te bieden aan alle partijen die betrokken zijn bij de productie, levering en het gebruik van teruggewonnen water. Elke partij (leverancier, producent, distributeur en gebruiker) heeft verplichtingen in een waterhergebruiksysteem. Met de toelating worden eventuele risico’s voor de diverse gebruikers ondervangen.

De toelating waterhergebruik vereist meestal een grondige voorbereiding en is dus eerder van toepassing voor structurele waterhergebruiksystemen.

Voor waterhergebruiksystemen met beperkte risico’s (bv. teruggewonnen water zonder gevaarlijke stoffen gebruikt voor het vullen van veegwagens) zal de toelatingsprocedure eenvoudiger zijn.

De Vlaamse Milieumaatschappij beoordeelt de ontvankelijkheid van een aanvraag voor toelating van waterhergebruik binnen 30 dagen na ontvangst. Bij onvolledigheid ontvangt de aanvrager een melding met de redenen, zodat de aanvraag aangevuld kan worden. Voor een volledig dossier bedraagt de verwerkingstijd doorgaans 90 kalenderdagen. Bij complexe projecten kan de beoordelingstermijn verlengd worden, met een uiterste beslissingsdatum van maximaal 12 maanden na ontvangst van het volledige dossier.

De handleiding en een aanvraagformulier toelating waterhergebruik zijn momenteel nog in opmaak.

Meer informatie over de aanvraagprocedure

Rapporteringsverplichting

Over een operationeel waterhergebruikssysteem, dat  effectief wordt geëxploiteerd, moet jaarlijks gerapporteerd worden aan VMM. De rapportering doe je jaarlijks voor 31 januari, zolang het waterhergebruikssysteem operationeel en in gebruik is.

Om de haalbaarheid van een waterhergebruiksysteem, rentabiliteit of impact op het milieu te onderzoeken, is het mogelijk om een proefproject aan te vragen bij de Vlaamse Milieumaatschappij. Het proefproject omvat de productie, de levering en/of gebruik van teruggewonnen water.

Daarbij gelden steeds volgende voorwaarden:

• het gebruik van het teruggewonnen water uit het proefproject blijft beperkt tot een oppervlakte van maximaal 1 hectare, tenzij aangetoond wordt dat een grotere oppervlakte vereist is voor een concreet onderzoeksdoel;
• een proefproject kan maximaal 5 jaar lopen.

Proefprojecten kunnen niet opgezet worden in gebieden die aangewezen zijn voor de onttrekking van water bestemd voor menselijke consumptie. Dat geldt zowel voor oppervlaktewaterlichamen als grondwaterlichamen, als dagelijks meer dan 10m³ geleverd wordt of meer dan 50 personen beleverd worden. De beschermingszones van die oppervlaktewater- en grondwater zijn daarbij inbegrepen.

De resultaten van een proefproject kunnen de basis vormen voor toekomstige richtsnoeren. Hiervoor zijn vertrouwelijke persoonsgegevens, industrieel of commercieel beschermde informatie uitgezonderd.

Hoe begin je aan een proefproject?

Alvorens een proefproject opgestart wordt, moet je het aanmelden bij de VMM.

Na de aanmelding, bezorgt de VMM je binnen een termijn van 20 werkdagen een aktename waarin bijkomende voorwaarden opgenomen kunnen worden.

Binnenkort vind je hier alle informatie over het aanmelden van een proefproject.

Twijfel je over een project en de uitwerking ervan? Neem dan voorafgaand aan de aanvraag contact met de VMM via toelatingwaterhergebruik@vmm.be

De bestaande wetgeving voor het betalen van heffing op afvalwater blijft gelden. Als je als bedrijf effluent aanbiedt aan een afnemer, wordt het afvalwater niet vrijgesteld van heffingen. Bij bedrijven waarvoor de heffing berekend wordt op basis van een meet- en bemonsteringscampagne, kan het effluent enkel worden aangeboden na de meet- en bemonsteringsinstallatie.

De aanbieder van het teruggewonnen afvalwater krijgt vanaf 2024 onder bepaalde voorwaarden een vrijstelling voor de heffing op de waterverontreiniging voor het aangeboden volume circulair afvalwater.

De mestwetgeving is van toepassing op het vervoer en het spreiden, zowel als het effluent gesproeid wordt als bij afvoer per as. Lees meer op de website van de Vlaamse Landmaatschappij.

Tijdens periodes van ernstige droogte is er geen inkorting van behandelingstermijnen voorzien voor het verkrijgen van een toelating waterhergebruik. Een aanvraag en behandeling van de aanvraag vergt een grondige voorbereiding en de nodige adviezen.

In een periode van ernstige waterschaarste kan de Vlaams minister van Omgeving, op initiatief van de CIW-droogtecommissie een tijdelijke vrijstelling op de verplichting tot het aanvragen van een toelating waterhergebruik afkondigen.  Een ministerieel besluit legt dan vast voor welke toepassingen, regio’s en periode de vrijstelling zal gelden.

In de periode van vrijstelling geldt dan een meldingsplicht aan de VMM. Het is na het ontvangen van een aktename (binnen 10 werkdagen) dat een waterhergebruikssysteem actief kan worden geëxploiteerd.

De aktename kan specifieke na te leven voorwaarden opleggen en bevat minimaal dat:

• het teruggewonnen water vertrekt van een bedrijfsafvalwater waarvoor een omgevingsvergunning voor lozing in oppervlaktewater werd afgeleverd;
• elke onrechtstreeks of rechtstreeks contact van het teruggewonnen water met gebruikers, omwonenden en passanten van de terreinen waar het teruggewonnen water gebruikt wordt is uitgesloten;
• bij gebruik van het teruggewonnen water in land- en tuinbouwteelten worden altijd de autocontrolegidsen van het FAVV nageleefd.