Samen met lokale besturen en burgers naar een betere luchtkwaliteit

De VMM lanceert een aantal nieuwe ontwikkelingen die burgers en lokale besturen nauwer betrekken bij het verbeteren van de lokale luchtkwaliteit. Zo breiden we de mogelijkheden van het ‘Samen voor Zuivere Lucht’-dataportaal uit en werken we aan nieuwe, toegankelijke meetinstrumenten en visualisaties. In Herzele brengen we dat in de praktijk door burgerwetenschappers de effecten van de ingevoerde schoolstraat te laten nagaan, in overleg met het gemeentebestuur. Dat vergroot niet alleen het draagvlak, maar ook de impact van het gevoerde beleid.

4 oktober 2023

Deel online

Burgersensoren vergelijken met officiële metingen

Sinds maart kan je op het ‘Samen voor Zuivere Lucht’-dataportaal burgermetingen van fijn stof vergelijken met officiële metingen. Met het portaal beoordeel je de nauwkeurigheid van burgermetingen en verken je de lokale luchtkwaliteit. We gaan nog een stap verder.

Meerdere sensoren tegelijkertijd vergelijken

Nu kan je in de plaats van één sensor met officiële metingen te vergelijken, meerdere sensoren tegelijkertijd analyseren. Zo krijg je een breder beeld van verschillende sensoren en vind je makkelijker de lokale verschillen tussen de sensoren. Die verschillen kunnen wijzen op lokale stofbronnen waarover je met je gemeente in dialoog kan gaan. De nieuwe optie bestaat in alle aspecten van het dataportaal. Je kan dus zowel naar verschillen over een langere periode zoeken – bijvoorbeeld een aantal dagen van verhoogde stofconcentraties door lokale wegenwerken – tot verschillen op één dag die zich altijd weer herhalen – bijvoorbeeld lokale toename door houtstook.

Inspiratie voor lokale besturen en burgers

De ‘Samen voor Zuivere Lucht’-website biedt niet alleen technische gegevens, maar ook inspiratie voor lokale besturen en burgers. We bouwen een groeiende bibliotheek met acties die zowel gemeentes en/of bewoners kunnen ondernemen om de luchtkwaliteit te verbeteren. We geven ook tips hoe je met je verbeterideeën aan de slag kan. Een groeiende dialoog tussen inwoners en lokale besturen over lokale oplossingen voor luchtkwaliteitsuitdagingen moedigt gezamenlijke acties aan en leidt tot betere resultaten.

Praktische toepassingen in Herzele

We zetten deze inspanningen in de praktijk om in Herzele, als onderdeel van het Europese COMPAIR-project. Hier testen we nieuwe technologieën om de effecten van een schoolstraat op de luchtkwaliteit te bepalen. Een 20-tal inwoners en 3 scholen gingen met ons, de gemeente en intercommunale SOLVA aan de slag. Zij voeren nu eigen verkeersmetingen uit met ‘telramen’ en meten roet, fijn stof en stikstofdioxide in de lucht met de nieuwe meettoestellen die we voor COMPAIR ontwikkelen. De scholen passen de educatieve pakketten rond luchtvervuiling of verkeer (bijvoorbeeld ‘School op de teller’) toe in de klas om samen met de leerlingen verbeterideeën te bedenken.

In het COMPAIR-dashboard staan handige visualisaties waarmee inwoners en gemeente in een oogopslag de effecten van de schoolstraat te zien krijgen. Je kan er ook de lokale metingen verkennen. Deze visualisaties zetten we in het project op punt, waarna ze doorvloeien naar de dataportalen van de VMM. Met een schoolstratencafé betrekken we alle inwoners nauwer bij deze metingen, gaan we samen na wat de effecten zijn en praten alle betrokken partijen over neveneffecten en verbetermogelijkheden.

In de eerste fase van het project konden we al aantonen dat er een duidelijk positief effect is op de hoeveelheid verkeer in de schoolomgeving zonder dat die sterk verschuift naar andere locaties. De deelnemende inwoners zien wel verbetermogelijkheden in een aantal omliggende straten. Door het succes verlengde de gemeente Herzele het proefproject deze zomer. Hierdoor houden we luchtkwaliteitsmetingen langer vol, zodat we hopelijk ook daar een positief effect zien.

We versterken de samenwerking met de lokale inwoners en gaan samen op zoek naar verbetermogelijkheden en nieuwe lokale uitdagingen. Zo verbeteren we de komende maanden onze roetmeter dankzij de tips van onze deelnemers en voegen we zelfs een GPS toe zodat we rond de winterperiode mobiele roetmetingen kunnen uitvoeren. In het najaar starten ook mobiele stofmetingen met scholieren waarvoor de technische teams van COMPAIR momenteel de nodige apps en visualisaties ontwikkelen. Tenslotte breiden we onze experimenten ook uit naar een aantal andere Vlaamse steden zoals Gent.

Wil je als gemeente samen met VMM aan de slag? Hier kan je een meetcampagne op maat aanvragen »

Update: reportage Kanaal Z over de samenwerking

Bron: Agentschap Digitaal Vlaanderen

"Steeds meer lokale besturen vragen datagedreven inzichten om het effect van hun maatregelen te meten en om burgers te betrekken in hun besluitvorming. Digitaal Vlaanderen en De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) zetten samen met de gemeente Herzele en de Intercommunale Solva het EU project #COMPAIR (voor slimme en leefbare steden) in om meer datagedreven inzichten te krijgen in het effect van een #schoolstraat."

Bekijk hier de reportage van Kanaal Z voor Digitaal Vlaanderen: